‘Een tweede keer verplaatsen lijkt nu geen optie’

Janet: “In 1999 moesten we ons bedrijf verplaatsen om plaats te maken voor de ontwikkeling van nieuwe natuur rond de Regge. Zoiets doe je niet zomaar. We waren nog jong en hadden nog geen kinderen. We kwamen terecht op een bestaande boerderij in Westerhaar, op anderhalve kilometer van Engbertsdijksvenen. Dat dit prachtige hoogveengebied ooit nog eens ons probleem zou worden, hadden we toen niet kunnen denken. Het is een Natura 2000-gebied, wij zijn PAS-melder maar we hebben wel een Nb-vergunning.”

Lees verder onder de foto

Stikstofprobleem

Janet: “Hoe wij onze toekomst zien? Dat is erg lastig. Misschien zijn wij op een dag aan de beurt. Onder het mom van stikstof zet de overheid in op het verkrijgen van boerengrond. We zien dat opgekochte stikstof onder meer bij Schiphol terechtkomt en niet bij boeren. Woningen of koeien, het een wordt door de overheid tegen het ander uitgespeeld, alsof er geen andere oorzaken zijn van het stikstofprobleem.

Stel we willen verplaatsen, waar moeten we naartoe?

De situatie houdt ons dagelijks bezig. We hebben vijf kinderen. Die maken voortdurend mee wat deze problemen met ons doen. Toen wij in 2011 het bedrijf overnamen van mijn schoonouders waren we bezig met geleidelijk groeien en het plaatsen van een melkrobot. Nu groeien we door samen te werken met andere boeren. Zo staat het jongvee dat ouder is dan een jaar bij een opfokker en is er samenwerking met een akkerbouwer in de buurt. Maar onze toekomst is er niet rooskleuriger op geworden. En bovendien: stel we willen verplaatsen, waar moeten we naartoe? In heel Nederland ligt een reductieopgave.”

Onzekerheid rondom bedrijfsovername

Janet: “Gisteren hadden we nog een gesprek met onze zoon van bijna 20. Hij wil het bedrijf overnemen maar vraagt zich af of dat wel kan. Wij kunnen hem daar geen garantie voor bieden. Is het haalbaar voor de komende generatie om investeringen terug te verdienen? Wil de volgende generatie ermee verder, dan moet er een keer een nieuwe stal komen en de robot, die nu tien jaar oud is, moet op een dag vervangen worden. Zolang we niet weten hoe of wat is het lastig om plannen te realiseren en het bedrijf up-to-date te maken. We proberen zeker te genieten van al het moois dat er ook is, maar de onzekere toekomst is als een schaduw die steeds meegaat.”

Vierde generatie

Ernst-Jan: “Wij zijn de derde generatie van het familiebedrijf. Het werd voor de oorlog gesticht door grootvader Arent Jan. Onze oudste zoon is mogelijk de vierde generatie. De vanzelfsprekendheid waarmee wij de verplaatsing destijds in gingen, geldt voor hem niet. Toen wij 25 jaar geleden voor de keuze stonden, was de situatie heel anders. Toen konden we plannen maken, investeren en met de bank om tafel gaan. Dat is nu lastig en dat houd je bezig. We weten niet wat er komen gaat. Wat als ze ons weg willen hebben?

Zo’n gesprek met onze oudste zoon als we gisteren hadden, hebben we niet dagelijks, maar het geeft wel aan dat hij soms zijn twijfels heeft. Hij wil het bedrijf overnemen.”

We investeren op dit moment in onze kinderen

Ernst-Jan: “Het verplaatsingsavontuur opnieuw aangaan past nu niet bij onze gezinssamenstelling. Onze andere vier kinderen hebben een leeftijd waarop ze op dit moment niet graag willen verhuizen. Hun leven en vrienden zijn hier.

Investeren in het bedrijf is nu lastig, maar we investeren op dit moment in onze kinderen. De tweede zit op het hbo en ook de anderen willen we een kans geven om een studie te volgen waar ze straks mee verder kunnen.

We proberen alles zo goed mogelijk te doen voor het huidige bedrijf maar niet ten koste van alles. Het is lastig om over de toekomst iets zinnigs te kunnen zeggen. Gelukkig zijn er ook nog dingen waar we ook zeker van genieten. De koeienfokkerij bijvoorbeeld is een welkome bijkomstigheid. Daarmee mag je zelf nog bepalen welke kant je op wilt. Het geeft positieve energie in deze roerige tijden.”