Debat over biobrandstoffen op scherp door Oekraïne-oorlog

Voor de productie van biobrandstoffen worden vaak gewassen als tarwe, gerst of zonnebloemolie gebruikt. Dat is al langer onderwerp van discussie omdat deze gewassen ook grondstof kunnen zijn voor food (voeding) of feed (diervoer). Door de oorlog in Oekraïne en de druk op de voedselprijzen staat deze oude discussie weer op scherp.

15 miljoen broden

Volgens cijfers van milieuorganisatie T&E verwerkt Europa dagelijks zo’n 10.000 ton graan in ethanol voor auto’s. Dat komt volgens de ngo overeen met 15 miljoen broden. Dat is overigens niet helemaal juist, omdat graan voor bio-ethanol niet van bakkwaliteit hoeft te zijn, maar het spreekt wel tot de verbeelding.

Mocht Europa geen tarwe meer in biodiesel verwerken, zou dat meteen 20% compenseren van de terugval door de oorlog in Oekraïne, zegt T&E. Voor landen als Egypte, die meer dan 60% van hun graan uit Rusland en Oekraïne halen, zou het vrijgekomen graan dan een groot verschil maken.

“Elk jaar verbranden we miljoenen tonnen graan en andere cruciale graangewassen in onze auto’s”, zegt Maik Marahrens van T&E. “Dat is onacceptabel, te midden van een wereldwijde voedselcrisis. Overheden moeten dringend stoppen met de verbranding van voedingsgewassen in auto’s, om de druk op cruciale voedingsproducten te voorkomen.”

Geen voedingsgewassen gebruiken

Een groep milieuorganisaties dringt er in een open brief aan de Europese lidstaten op aan om het gebruik van voedingsgewassen in de brandstoffen onmiddellijk te stoppen. Stabilisering van de energieprijzen mag niet ten koste gaan van de voedselveiligheid of de voedselprijzen, zeggen ze. Ook vanuit de veevoerbranche liggen de biobrandstoffen onder vuur. De Nederlandse brancheorganisatie Nevedi pleit voor een tijdelijke stop.

De Europese biobrandstofsector ziet het totaal anders, die ziet zichzelf juist als oplossing voor een probleem dat eveneens een gevolg is van de Oekraïnecrisis: het energietekort. De sector schuift biobrandstoffen naar voren als duurzaam alternatief voor Russische olie. Brancheorganisaties de European Biodiesel Board en de Europese hernieuwbare ethanol organisatie ePURE, zeggen bovendien dat er tot nu toe nooit een relatie is aangetoond tussen voedselprijzen en productie van biobrandstof in Europa. Zij wijzen er in een gezamenlijke verklaring op dat het ondergraven van het huidige biobrandstofbeleid de vergroeningsdoelen van de Green Deal in gevaar brengen.

Biobrandstoffen

De belangrijkste biobrandstoffen zijn bio-ethanol en biodiesel. De eerste is gemaakt van suiker- of zetmeelhoudende grondstoffen zoals tarwe, mais en in Brazilië van suikerriet. De tweede soort is gemaakt van plantaardige olie zoals zonnebloem-, koolzaad- en sojaolie. Daarnaast is er nog de puur plantaardige olie (ppo) als brandstof, maar dat is een kleine categorie.

Daarnaast is er de zogeheten tweede generatie biobrandstoffen, dat is bio-ethanol gemaakt van lignosellulose, dat zijn slecht afbreekbare delen van organisch materiaal zoals hout en stro. Dit kunnen reststromen zijn of speciaal voor dit doel geteelde biomassa. Tweede generatie biobrandstoffen concurreren in theorie niet met voedsel- of voerproductie, maar uitgesloten is dat niet. Als er pure grondstoffen in gaan in plaats van reststromen, dan is er concurrentie om areaal.

Zelfs al zou Europa het landbouwareaal voor biobrandstoffen verdubbelen – tot minstens 10% van de totale oppervlakte voor landbouwgewassen – zou dat amper 7% van het verlies aan olie uit Rusland kunnen compenseren, zegt T&E. Om alle olie-import te compenseren met biobrandstoffen, zou minstens twee derde van het landbouwareaal nodig zijn.

Medeauteur: Johan Oppewal