Beweegbare vloer snel terugverdiend

Biggensterfte is maatschappelijk economisch en ook vanwege werkplezier in de stal ongewenst. Met vitale biggen, een goed klimaat voor zeug en biggen en veel aandacht tijdens en na het geboorteproces is dat uitvalspercentage te verlagen. Van de biggenuitval in de eerste week na de geboorte is 40 tot 50% het gevolg van doodliggen. Daarop is vooral de stalinrichting van invloed.

Een beweegbare vloer waarbij het liggedeelte van de zeug omhoog gaat als de zeug gaat staan, voorkomt dat er biggen onder de zeug komen als de zeug weer gaat liggen. Hiermee kan 80% tot 85% van de biggen gered worden, wat neerkomt op zeven biggen per kraamhok per jaar.

Ontwikkeling in beweegbare vloeren

De ontwikkeling in beweegbare vloeren heeft de laatste 20 jaar niet stil gestaan. In de eerste versies van de balanshokken gingen de biggen op en neer. Die opzet heeft twee nadelen. Bij een storing met de persluchtvoorziening gaan de biggen omlaag en kunnen ze niet meer bij de spenen van de zeug om te drinken. Daarnaast heeft heffen van de biggen bouwtechnisch consequenties. De constructie van de opbouw op de vloer moet dan precies aansluiten aan de maat van het kraamhok. Afwijkingen in de maatvoering geeft dan grote uitdagingen bij de installatie van zo’n beweegbare vloer die de biggen oplift.

Bij de huidige beweegbare vloeren gaat alleen het vloergedeelte waar de zeug ligt ongeveer 25 centimeter omhoog. Als de zeug gaat staan, duwt ze een schakelaar omhoog waardoor de vloer door middel van luchtcilinders omhoog gaat. Gaat de zeug liggen dan is de schakelaar weer vrij en zakt de zeug zodat de biggen weer kunnen drinken. Als de luchtdruk dan door storing wegvalt, zakt het eiland van de zeug naar beneden of gaat het liggedeelte van de zeug niet meer omhoog. De biggen kunnen dan in elk geval drinken bij de zeug, de vloer functioneert dus bij een storing als een standaard vloer. Het doodliggen van de pasgeboren biggen wordt voorkomen doordat de biggen niet op de verhoging kunnen klimmen waarop de zeug staat. De ruimte onder de zeug is dan biggenvrij als ze gaat liggen.

_{Lees verder onder het kader.}

Hoe meer biggen hoe interessanter

Hoe meer potentiële biggen er zijn die doodgelegen kunnen worden, hoe hoger het rendement van de beweegbare vloer. “Er komen steeds meer biggen per zeug, de kraamhokken worden hierdoor voller waardoor ook de kans op uitval door doodliggen groter is”, vertelt Jan Pijnenburg van DLV Advies. Hij geeft aan dat in een groter kraamhok de biggen meer verdeeld over het hok kunnen liggen en hierdoor minder kans hebben om onder de zeug te komen.

De combinatie van een beweegbare vloer en een groter kraamhok is ook een optie, maar wel een prijzige. De DLV‘er raamt de extra investering daarvan op zo’n € 700 per kraamzeug. Hiervan is grofweg € 300 tot € 400 voor een beweegbare vloer en nog eens € 300 voor een extra vierkante meter kraamhok. “Met het huidige verdienmodel is dat financieel gezien niet verstandig”, aldus Pijnenburg. “Ga je nog een stap verder, zoals vrijloopkraamhokken, dan is de hogere investering alleen verantwoord in een concept waarbij een plus op de prijs gegeven kan worden.”

Een vrijloopkraamhok geeft wel meer ruimte aan de zeug en biggen, maar het voorkomen van uitval is daarin nog wel een uitdaging. ”De grotere bedrijven met meer dan 1.000 zeugen op meerdere locaties kiezen vooral voor simpele, bewezen systemen die eenvoudig te bedienen zijn en weinig onderhoud vergen”, aldus Pijnenburg. hij ziet dat een beweegbare vloer in een traditionele kraamstal vooral een economische afweging is.

Arno Steenbergen van stalinrichter Nijenkamp bevestigt dat en geeft aan dat ongeveer een derde van de zeugenhouders kiest voor vrijloopkraamstallen, een derde voor een traditionele kraamstal en een derde voor traditionele kraamhokken met beweegbare vloeren. “Een kraamopfokhok met beweegbare vloer vinden ondernemers een te hoge investering, maar naar een combinatie met vrijloopkraamhokken en balansvloeren is wel steeds meer vraag”, aldus Steenbergen.

_{Lees verder onder de foto.}

Terugverdientijd beweegbare vloer

Nederlandse zeugenhouders hebben bij nieuw- en verbouw een enorme keuze in kraamstallen: traditioneel, vrijloop of een kraamopfokhok, allen met of zonder beweegbare vloer. Ongeveer een derde tot de helft van de zeugenhouders die nu investeren, kiest voor een traditionele kraamstal met een beweegbare vloer in de kraamstal. Juist in een vrijloopkraamstal waar het risico op uitval met 2 tot 3% kan oplopen kan een dergelijk systeem uitkomst bieden.

Bart Hooijer, eigenaar van stalinrichter Vereijken Hooijer, heeft veel ervaring met de Pro Dromi vrijloopkraamhokken en heeft veel data hiervan verzamelt. Hooijer maakt een simpele voorzichtige rekensom waarbij een beweegbare vloer gemiddeld binnen drie jaar terugverdiend kan worden, onafhankelijk van of het een vrijloophok is of niet.

Als op een bedrijf jaarlijks 10.000 biggen geboren worden en het een uitvalspercentage van 12% heeft, betekent dit dat er 1.200 biggen uitvallen. De helft van de uitval heeft als reden doodliggen, dus dit zijn 600 biggen. Als je daar 80% of 90% van kunt redden, zijn er zeker 500 biggen gered. Met een biggenprijs van € 50 leveren deze extra biggen € 25.000 op. “De terugverdientijd is onder andere afhankelijk van het uitvalspercentage op het bedrijf en van de varkens- en biggenprijzen”, aldus Hooijer.

Arbeidsbesparing

Hooijer signaleert dat een beweegbare vloer naast geredde biggen ook arbeidsbesparing oplevert. Dat geldt als extra argument op bedrijven met wisselend personeel dat tijdens het werpen en de dagen daarna ingezet wordt. Na een of twee weken is de uitval door doodliggen incidenteel en kan de beweegbare vloer uitgezet worden.

“Een beweegbare vloer heeft geen werktijden en werkt ook ’s nachts”, vertelt Ernie Maas van vloerenspecialist Nooyen die elke varkenshouder een beweegbare vloer zou adviseren. “De meerprijs van een beweegbare vloer is ongeveer € 350 per kraamhok, en levert ongeveer zeven biggen extra per vloer per jaar op”, geeft Maas aan. Met een biggenopbrengstprijs van € 50 blijft na aftrek van € 15 voor voer, mestafzet, en dierenartskosten € 35 over. Dan is de terugverdientijd 350/(7×35)=1,4 jaar.

Naast deze eenvoudige berekening van de terugverdientijd gebruikt Maas ook een uitgebreide berekening (zie tabel hieronder), waarin de verschillende bedrijfsspecifieke variabelen aangepast kunnen worden. Deze economische berekening is voor ieder bedrijf simpel uit te voeren.

Klik hier voor een pdf van de tabel.

Onderhoud beweegbare vloer

Pijnenburg ziet weinig Nederlandse bedrijven kiezen voor vrijloopkraamhokken met beweegbare vloeren. Dat komt door economische redenen en ook omdat elk technisch onderdeel onderhoud vergt of storing kan opleveren. “Oudere Balance-vloeren hebben meer onderhoud nodig dan nieuwe en dat heeft twee redenen”, geeft Maas aan. Als eerste zijn de vloeren met andere specificaties gebouwd en kan er slijtage ontstaan doordat de vloer bewegende onderdelen heeft.

Onderhoud van de vloeren bestaat uit het eventueel vervangen van de slijtdelen, zoals rubbers en incidenteel een keer de cilinders. Hoe vaak dit moet gebeuren, is afhankelijk van de plaatsing van het frame en de cilinders. De mestput moet voldoende diep zijn en regelmatig weg laten lopen van de mest verhoogt de levensduur van de vloer.

Hooijer geeft aan dat als er een storing is bij een van de vier cilinders die de zeug omhoog duwt, de zeug alsnog omhoog gaat door de hefboomconstructie die de Vari Plus vloer heeft. Bij onvoldoende luchtdruk werkt het systeem niet of niet naar behoren. Om beschadigingen aan de luchtleidingen te voorkomen, denk aan het aanvreten door muizen en ratten, is ongediertebestrijding van groot belang voor een langere levensduur.