Wiersma waarschuwt: op dit moment geen derogatie in 2026

Minister Wiersma benadrukt dat derogatie in 2026 onzeker is. De Tweede Kamer wil dat een derogatieverzoek wordt ingediend bij de EU.

Het uitgangspunt is op dit moment dat er voor 2026 geen nieuwe derogatie is op de mestnormen. Dat benadrukt landbouwminister Femke Wiersma tijdens een debat in de Tweede Kamer, waarin de Kamer de minister vraagt om duidelijkheid over de derogatieonderhandelingen. De Kamer wil die duidelijkheid zodat boeren zich kunnen voorbereiden en zodat er in de politiek gewerkt kan worden aan alternatief beleid.

Wiersma wijst erop dat al sinds 2022 duidelijk is dat 2025 het laatste jaar zou zijn van de huidige derogatie en dat er vanaf 2026 geen derogatie meer zou zijn. “We hebben met de vier coalitiepartijen wel afgesproken dat we alles op alles zetten om te kijken of er toch nog mogelijkheden zijn voor 2026. Dat belang wordt ook steeds in de debatten herhaald en ik doe daar ook alles aan, maar het uitgangspunt op dit moment is wel de laatste derogatiebeschikking die dit jaar afloopt.”

In Europa zijn steeds minder derogaties, maar er zijn wel kansen, zonder garanties

Op de vraag van Laura Bromet of Wiersma hiermee bedoelt dat boeren er maar niet op moeten rekenen dat in 2026 derogatie terugkomt, ondanks alle beloftes die BBB heeft gedaan, reageert Wiersma afwijzend. “Je kunt natuurlijk geen garanties geven op iets wat je nog niet hebt,” aldus Wiersma. Ze zegt alles op alles te zetten, maar spreekt wel van een onzeker proces. “De waarheid is dat er steeds minder derogaties zijn. Maar de werkelijkheid is ook dat er nu een nieuwe commissie zit en wij zien openingen voor een nieuwe derogatie, maar op dit moment zitten daar geen garanties op,” aldus Wiersma.

Holman: ‘Dit is een vorm van gedwongen krimp’

NSC’er Harm Holman vroeg de minister wat veehouders moeten doen die de mest niet kwijt kunnen. Wiersma legt die verantwoordelijkheid bij de boer zelf. Ze zegt dat de overheid alles doet wat ze kan om het probleem op te lossen, maar dat ook is gebleken dat dit niet voldoende is om de afname van de plaatsingsruimte door verlies van derogatie te compenseren. “Een ondernemer moet verstandige keuzes maken die passen bij het bedrijf. Het is aan de ondernemer zelf om te kijken of ze een afvoerkanaal vinden voor de mest, of dat ze besluiten om minder mest te gaan produceren. Uiteraard moet dat allemaal binnen de wettelijke kaders gebeuren.”

Holman vindt dat dit een vorm van gedwongen krimp is, omdat minder koeien de enige oplossing is voor de boeren die geen mestafzet kunnen vinden. “Ik vind dat we dat als overheid niet kunnen maken door te zeggen: sorry, we hebben geen oplossing meer, u gaat maar minder koeien melken,” aldus Holman. Wiersma kaatst de bal terug. “Als er aan de zijde van de Kamer nog andere oplossingen zijn, hoor ik ze graag.” Ze is wel in gesprek met de sector over de partiële opkoopregeling voor koeien.

Kamer bijna unaniem over derogatievoorstel

De Tweede Kamer nam bijna unaniem – alleen PvdD was tegen – een motie van GroenLinks-PvdA aan waarin de minister wordt gevraagd om voor de zomer een derogatieverzoek in te dienen bij de Europese Commissie en de Kamer daarbij te betrekken.

Wiersma besloot eerder de derogatievrije zones rondom Natura 2000-gebieden van 250 meter terug te brengen naar 100 meter. VVD’er Thom van Campen is bezorgd dat Nederland hiervoor een tik op de vingers krijgt, net zoals dat eerder gebeurde toen het vorige kabinet probeerde 2023 als overgangsjaar te zien bij de invoering van de bufferstroken. Wiersma erkent dat de Europese Commissie hier geen goedkeuring voor heeft gegeven, maar dat dit ook niet nodig is omdat het een Nederlandse invulling is en de breedte van deze stroken niet is opgelegd vanuit Brussel.