Wageningen en de Europese Unie

De Europese Unie kent sinds 1984 zgn. Kaderprogramma’s (KP). Dit zijn onderzoeksprogramma’s die bedoeld zijn om Europese problemen met een Europese aanpak op te lossen.

Dergelijke projecten moeten op termijn de werkgelegenheid in Europa veilig te stellen en dragen bij aan het realiseren van Europese beleidsdoelstellingen. Dit doet men door stimuleren en financieren van onderzoeksprojecten met EU-partners maar ook met partners van buiten de EU.. Immers, onderzoek brengt innovaties in producten, methoden, contacten, denken en doen en die leveren nieuwe markten en slimme werkwijzen op zodat Europa de concurrentie kan voorblijven. Maar Europa biedt nog meer mogelijkheden voor Wageningse onderzoekers.Het eerste Kaderprogramma (KP1) had een budget van 3,75 miljard euro, het huidige KP7 overschrijdt de 50 miljard euro, een enorm bedrag dat echter ‘slechts’ vijf procent van het publiek gefinancierde onderzoeksbudget van Europa bestrijkt.

Wageningen UR (University & Research centre) is sterk vertegenwoordigd in het lopende, zevende kaderprogramma (2007-2013) van de EU, waaruit de organisatie jaarlijks 31 miljoen euro voor projectonderzoek betrekt. Met name binnen het thema Voeding,Landbouw en Visserij, en Biotechnologie, maar ook binnen thema Milieuwerken Wageningse onderzoekers aan een stevige kennispositie die onderzoekers, maar ook bedrijfsleven, NGO’s en overheden in netwerken verenigt. De belangrijkste rol in een project van het Kaderprogramma is weggelegd voor de coördinator, die vier jaar lang als boegbeeld fungeert en die de aanvraag voorbereid, een kerngroep formeert en betrouwbare partners uit andere EU-landen of daarbuiten zoekt.

In vergelijking met andere kennisinstellingen doet Wageningen UR het uitstekend in KP7. In de Nederlandse top 5 staan zowel Wageningen University als Dienst Landbouwkundig Onderzoek – juridisch apart geregistreerd maar beide onder Wageningen UR vallend. Opgeteld zouden beide partijen duidelijk de lijst aanvoeren.

Het Kaderprogramma is verdeeld in vier specifieke deelprogramma’s: Samenwerking (grensoverschrijdend en tussen industrie en onderzoek) Ideeën (grensverleggend onderzoek), Mensen(scholing en mobiliteit), het deelprogramma Capaciteiten (waaronder onderzoeksinfrastructuur en samenwerking met MKB).

Toekomst

KP8 is in voorbereiding. Dit jaar wordt een akkoord over de precieze vormgeving verwacht, zodat instellingen in 2014 met voorstellen kunnen komen. De nadruk komt wat meer te liggen op innovatie, zoals aangegeven in het beleidsdocument Innovationunion, dat zijn bestaan mede te danken heeft aan de falende afspraken in de Lissabon agenda, waarbij de lidstaten drie procent van hun budget aan Research and Development (R&D) zouden besteden. Alleen de Scandinavische landen haalden dat percentage.Toch hebben de KP8-voorbereidingen reeds effect. Nieuwe projecten van KP7 (tot 2013) laten zich nu al inspireren door de innovatie gedachte, om te voorkomen dat nog te ontwikkelen kennis bij voorbaat al tot weinig innovatie (lees: bruikbaarheid en werkgelegenheid) zal leiden. Binnen FP7 neemt de concurrentie toe onder meer doordat de nationale geldstromen onder druk staan, er meer voorstellen worden ingediend, maar ook omdat de kwaliteit van de voorstellen toeneemt, door steeds professionelere ondersteuning van onderzoekers bij het schrijven en indienen van projecten.

Wageningen

Wat leveren de KP-projecten op en welke bijdragen komen er uit Wageningen? Hieronder een aantal projecten waarin Wageningen UR een rol van betekenis speelt en die vallen onder het deelprogramma Samenwerking.Veel van deze gehonoreerde projecten vallen onder het thema Voeding, landbouw, visserij en biotechnologie van dit deelprogramma, dat nog acht andere thema’s, zoals Milieu en het thema Energie, kent.Dat samenwerking complex kan zijn moge blijken uit het telkens grote aantal deelnemende instituten en de diversiteit aan participerende landen.

Novel Q – Novel processing methods for the production and distribution of high-quality and safe foods. Project met Wageningen UR in een coördinerende rol. Looptijd 2006-2011. Partners: 32 instituten en bedrijven in 16 landen. Projectkosten 16,5 miljoen euro.

Novel Q gaat over nieuwe milde conserveringstechnologieën en moet innovatie brengen in conventionele verwerkingstechnologieën. Producten die vers en van hoge kwaliteit uit kassen en landbouw de keten van industriële verwerking doorlopen leveren vaak in op specifieke kwaliteitseigenschappen. Novel Q levert openingen voor methoden om de verwerking te optimaliseren ten aanzien van inhoudsstoffen en bacteriële hygiëne en om te voorzien in adequate verpakkingen die het productkwaliteit langer en onder diverse omstandigheden garandeert. Het project wordt door Brussel als voorbeeld gekenschetst hoe het bedrijfsleven en dan zeker ook het MKB, de vruchten kan plukken van samenwerkingen.

EU-SOL – High Quality Solanaceous Crops for Consumers, Processors and Producers by Exploration of Natural Biodiversity

Coördinator: Wageningen University, Plant Sciences Group.
Looptijd: 2006-2011
Budget: 26,2 miljoen euro
Partners: 51 instituten en bedrijven uit 15 landen.

Dit project richt zich op het verbeteren van de kwaliteit van tomaten- en aardappelrassen, beide lid van de nachtschadefamilie. Deze producteigenschappen moeten in de toekomst meer gericht zijn op de eisen die de teler stelt, evenals de verwerker en de consument. Telers zien zich, enerzijds door de wensen vanuit de samenleving over bijvoorbeeld gezondheid en anderzijds door regelgeving en klimaatverandering, geconfronteerd met een moeilijke teeltopgave. De eisen dwingen een constant en hoge kwaliteitsproduct af, terwijl de teeltomstandigheden de stabiliteit van het product niet ten goede komen.

In het EU SOL project concentreren onderzoekers zich op de genetische en moleculaire componenten in aardappel en tomaat die de kwaliteit van het product bepalen. Het gaat daarbij om consument- en verwerkerseigenschappen, zoals gezondheid, geur, kleur en houdbaarheidsduur, maar ook karaktereigenschappen die voor de producent van belang zijn zoals kou- en hittegevoeligheid, droogte- en zoutresistentie en hoe die eigenschappen op genniveau gereguleerd zijn. Bronnen van die gewenste eigenschappen is de natuurlijke biodiversiteit zoals die onder meer in de wilde aardappel en tomaat is te vinden.

ISAFRUIT’s – Increasing fruit consumption through a trans-disciplinary approach delivering high-quality produce from environmentally friendly, sustainable production methods

Coördinator : Wageningen University, Plant Sciences Group.
Looptijd: 2006-2010
Budget: 21,4 miljoen euro
Partners: 61 partners – 40 instituten en 21 bedrijven uit MKB in 14 Europese landen, Nieuw Zeeland en de VS.

Tweehonderd specialisten uit de hoek van de geneeskunde, marketing, voedingswetenschappen, plantenwetenschappen, genomica en genetica werken aan gezond en kwalitatief hoogstaand fruit (met name de appel), met zo min mogelijk restanten pesticiden en voor een lage prijs, en aldus met een positief imago. De extra fruitconsumptie heeft een gezonde weerslag op de bevolking.

ENDURE – European Network for the Durable Exploitation of crop protection strategies

Coördinator INRA Frankrijk
Looptijd: 2007-2011
Budget: 14,2 miljoen euro
Partners: 16 partners uit 12 landen

ENDURE streeft naar een geïntegreerde gewasbescherming met nadruk op rationalisering en het beperken van pesticidegebruik. Daarnaast brengt ENDURE nieuwe technologieën en strategieën in via kennis van de ecologie, gedrag en genetica van schadelijke organismen.

SEAMLESS – System for Environmental and Agricultural Modelling; Linking European Science and Society

Coordinator: Wageningen University, Social Sciences Group / Plant Sciences Group
Looptijd: 2005-2009 (KP6)
Budget: 15,5 miljoen euro
Partners: 30 partners uit 13 landen

Dit reeds beëindigde project brengt uitkomsten uit economisch, milieu- en sociaalwetenschappelijk onderzoek bij elkaar om zo uitspraken te kunnen doen over de gevolgen van beleid, innovaties en gedragsveranderingen in de Europese land- en bosbouw. Het resultaat is een hoogstaand computerapplicatie waarmee de gevolgen van beleid op gebied van landbouw, milieu en plattelandsontwikkeling in totaal beter zijn te overzien. Het model is te gebruiken door allerlei partijen voorafgaand aan de invoering van nieuw beleid. Het programma belicht de sterkte en zwakke kanten daarvan, toetst innovaties op duurzaamheid en rekent alternatieve scenario’s door.

ERC

Binnen het Kaderprogramma zijn er ook persoonsgebonden programma’s,ressorterend onder het deelprogramma Ideeën van de Europese Onderzoeksraad (European Research Council, ERC) die 7,5 miljard euro te verdelen heeft. Alleen toponderzoekers met beurzen voor toponderzoekers met grensverleggende onderzoeksideeën komen voor een beurs in aanmerking.Binnen Wageningen UR viel tot op heden vier onderzoekers een ‘advancedgrant’ ten deel, elk goed voor 2,5 miljoen euro, en één onderzoeker een ‘Starting Grant’ van 1,5 miljoen euro.
Zie http://www.wur.nl/NL/nieuwsagenda/archief/nieuws/2010/erc100119.htm
http://www.wur.nl/NL/nieuwsagenda/nieuws/P074.htm
http://www.fem.wur.nl/UK/newsagenda/news/New_staff_members.htm

Marie Curie

Naar deze Franse onderzoekster van radioactieve straling is een uitwisselingsprogramma genoemd, behorend tot het KP-deelprogramma Mensen, dat jonge onderzoekers in Europa in staat stelt onderzoekservaring op te doen op een andere universiteit. In Wageningen landden aldus vele buitenlandse onderzoekers die daarmee hun netwerk met Wageningen wisten uit te breiden maar ook Wageningen UR nieuwe netwerken opleverde.

Vergaarbak

In Wageningen is een NMR-faciliteit opgezet, om als internationaal onmisbaar meetinstrument dienst te doen. Met EU-steun heeft deze faciliteit reeds vanaf 1994 een Europese status en valt daarbij onder het deelprogramma Capaciteiten – een vergaarbak van meerdere programma’s. In de NMR kunnen levende gewassen tot in detail (zoals moleculair niveau) bestudeerd worden.

Wageningen UR steekt bewust veel energie in het Kaderprogramma omdat het haar kennispositie en daarmee dus die van Nederland versterkt, nieuwe netwerken en klanten oplevert, nieuwe studenten en medewerkers aantrekt, het bijdraagt aan de positionering van Wageningen UR als topspeler in haar domeinen, het bijdraagt aan onze internationale strategie en omdat de EU op die manier medefinancier is van Wagenings onderzoek. Wageningen UR brengt net als andere instellingen zelf een deel (25 %) van de projectkosten zelf in. Vaak zijn dat middelen uit de programmafinanciering vanuit het ministerie van EL&I. Zo is met één Nederlandse euro een project van vier euro uit te voeren.

Naast het kaderprogramma zijn er ook nog de Europese Structuurfondsen. Met geld uit de Structuurfondsen verkleint de Europese Unie de welvaartsverschillen tussen de regio’s en tussen de EU-lidstaten onderling. In totaal gaat het om 347 miljard euro. De meeste van die middelen gaan naar de nieuwe EU-lidstaten, maar via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling komen er ook Structuurfondsmiddelen naar de Nederlandse regio’s (zo’n 1,5 miljard euro). Die middelen worden onder meer ingezet in 1. Projecten die bijdragen aan het regionaal concurrentievermogenen de regionale werkgelegenheid en 2. Aan grensoverschrijdende samenwerking; INTERREG projecten. In diverse regio’s is Wageningen UR betrokken in dergelijke projecten.

Bronnen
7e Kaderprogramma
Novel Q
ISAFRUIT
www.isafruit.org
Isafruit (pdf, Engels)
SEAMLESS (persbericht)
Wageningen NMR centre