Vertrouwen

Vertrouwen is dé opgave van dit decennium. Dit was de boodschap van een artikel in Filosofie Magazine in 2010. Het was de spijker op zijn kop. Waarom hier een verwijzing naar dat inmiddels oude verhaal? Omdat het een van de beide teksten is waar Havo-eindexamenkandidaten zich deze week over gebogen hebben voor het vak Nederlands. De andere tekst was eentje van Roos Vonk, psycholoog en bekend vegetariër. Zij legt hierin uit waarom ze het verwerpelijk vindt om vlees te eten en waarom het vreemd is dat de bio-industrie niet per direct wordt gestaakt.

Dat uitgerekend die tekst is gekozen voor het eindexamen is slecht gevallen in de veehouderijsector. Kinderen van veehouders moeten immers een verhaal doorworstelen waarin het bestaansrecht van het bedrijf van hun ouders wordt miskend en waar hun klanten, vleeseters, worden neergezet als ‘stom en asociaal’. Oké het is een opinie, en technisch nog goed geschreven ook, maar het komt wel aan en zoiets is niet goed voor het vertrouwen in onderwijs, overheid en buitenwereld.

En dat vertrouwen is al zo ver te zoeken. Wantrouwen viert de boventoon. Tussen boer en supermarkt, supermarkt en consument, overheid en boer, boer en wetenschap, en zelfs binnen de sector. Niet altijd zonder grond overigens. Zo krijgt Zuidoost-Nederland te maken met extra mestregels, mede doordat daar veel mest illegaal wordt uitgereden. Die overbemesting is een van de oorzaken voor het niet halen van de nitraatrichtlijn. Wie betoogt dat beleid meer gebaseerd moet worden op eigen verantwoordelijkheid moet wel een overtuigend antwoord hebben op deze kwestie. Verwijzen naar financiële nood is dat niet.

De affaire met het paardenvlees is juist weer een voorbeeld van hoe het mis kan gaan als er blind vertrouwen is. De sjoemelaars konden zo lang hun gang gaan doordat pas echt gecontroleerd wordt als er aanleiding voor is. Maar wat is het alternatief dan? Alles dichttimmeren met regels en controles? Nee, dat middel is net zo erg als de kwaal. Zonder vertrouwen functioneert niets. Dat moet elke dag opnieuw verdiend, gegund en bewaakt worden, door alle partijen die tot elkaar veroordeeld zijn, van boer tot burger tot overheid. En wie het verprutst, hard aanpakken.