‘Rijkswaterstaat als olietanker: log maar efficiënt’

De overheid moet burgers vroeg in planningsprocessen betrekken, maar soms vergeet ze dat. Dit schrijft columnist Dirk Strijker.

Vorige week hadden we de baas van Rijkswaterstaat (RWS) te gast. Hij nam de jaarlijkse Planologielezing van mijn faculteit voor zijn rekening. Het is goed dat dergelijke mensen hun verhaal komen doen op de universiteit. Wij leren de studenten toch vooral theorie en met dergelijke bezoekers krijgen studenten ook wat zicht op de werkelijkheid.

‘Logge maar efficiënte organisatie’

De baas van RWS is Jan Hendrik Dronkers. Hij begon zijn betoog met het onvermijdelijke historische overzicht. Opgericht in 1798 door de Franse bezetter, en door de eeuwen heen meeveranderd tot wat het nu is: een wat logge maar efficiënte ­organisatie. Een student wees daar in een vraag op. In het antwoord kwam het woord olietanker voor. Veranderingen gaan misschien niet zo snel, maar wel snel genoeg om RWS meer dan twee eeuwen te laten overleven, zo zei Dronkers.

De kern van het verhaal van Dronkers ging over verandering. RWS heeft lang geen oog gehad voor de veranderende samenleving, zei Dronkers, maar nu is dat anders. De verandering was ingezet na de problemen met de aanleg van de A28 door Amelisweerd. Er moesten bomen voor worden gekapt en veel mensen wilden dat niet. We hebben het dan over eind jaren zeventig, met als hoogtepunt de kap van de bomen in 1982; 35 jaar geleden dus, inderdaad, een olietanker.

‘Geen blauwdruk meer op tafel’

Dronkers legde uit dat het tegenwoordig heel anders gaat. Er wordt geen blauwdruk meer op tafel gelegd, maar er wordt in een vroeg stadium met alle betrokkenen gesproken. Niet over de aanleg van een snelweg, maar over een bereikbaarheidsprobleem. Dat probleem kan soms ook worden opgelost door een heel andere ingreep, een trein- of tramspoor bijvoorbeeld, of door huizen op een andere plek te bouwen. Vanuit die gesprekken met betrokkenen ontstaat dan een breed gedragen plan, hoopt Dronkers.

Soms gaat het inderdaad zo. De ombouw van de N33 tot snelweg, vlak voor mijn huis, is soepel verlopen. Mede dankzij gedurige gesprekken met de betrokkenen. Zo was er elke vier of zes weken een voortgangsoverleg over opdoemende problemen.

‘Niks gesprekken over nut en noodzaak’

Maar vlak bij mijn huis ligt ook een plan waar het niet zo gaat. Het gaat om een windmolenpark in de Veenkoloniën. Ik geef toe: RWS is niet betrokken, maar een ander deel van de overheid wel. Minister Kamp. Niks gesprekken over nut en noodzaak, of over de voortgang. Niks gesprekken over alternatieven. Nee, top-down plannen die met de Crisis-en herstelwet in de hand worden doorgedrukt.

De gemeenten hebben al bezwaar gemaakt bij de Hoge Raad, maar het helpt niet. Ik ben niet tegen windmolens, zelfs niet op die plek. Maar als burgers echt genegeerd worden, word ik zelfs actievoerder. Dronkers moet dat proces maar eens goed bekijken, zodat RWS dit soort fouten niet zal maken.