Op het overvolle Java grijpen melkveehouders kansen voor groei en vergroting van hun inkomen. Want die zijn er voor veehouders in Indonesië.
De binnenlandse melkproductie van Indonesië moet fors omhoog om aan de stijgende vraag te voldoen. Tienduizenden kleine veehouders werken volgens traditionele methoden; arbeidsintensief en niet erg kostenbewust. Maar er zijn uitzonderingen. Voorlopers die gebruikmaken van groeikansen halen een goed inkomen en willen verder vooruit.
Mocht er echt een boom komen in de productie, dan wachten nieuwe problemen op het volle eiland Java. Hier is de meeste veehouderij en verwerking geconcentreerd. De bedrijven zijn zo goed als grondloos. Er is gebrek aan ruwvoer en ruimte. Java telt tegen de 50.000 melkveehouderijtjes. Dit op een eiland drie keer zo groot als Nederland met 150 miljoen mensen. Volle bak, dus.
Lees verder onder de kaders en foto’s in dit artikel
Dedi Setiadi (61), voorzitter van de North Bandung Cattle Breeders Cooperative (KPSBU) en voorzitter van de West Java Indonesian Milk Cooperative Association (GKSI). Hij staat hier voor het wagenpark van de coöperatie in Lembang. Zelf is hij ook boer, en hoort met 35 koeien tot de grootste van de streek.
Rol van coöperaties
Op bezoek bij een coöperatie van veehouders plus twee veehouders met ambitie.
KPSBU, de coöperatie van veehouders van Noord Bandung, West-Java, telt 3.500 actieve leden-leveranciers. Samen leveren zij 95.000 kg melk per dag. Gemiddeld hebben de leden 5 koeien. De leden moeten de melk afleveren bij ophaalpunten, in melkbussen. Dit gaat meestal per scooter of motor, de belangrijkste vervoersmiddelen in Indonesië. Een enkeling heeft een pick-up. Vanaf de verzamelpunten wordt de melk binnen een uur in een koeltank geladen en naar afnemers gebracht.
Uren onderweg
De melk wordt twee keer per dag opgehaald van de brengpunten. De boeren moeten de bussen zelf schoonmaken. Deze coöperatie heeft 105 ophaalpunten. Tankwagens halen de melk op. Frisian Flag Indonesia (FFI) neemt 30% van de productie af. De coöperatie moet het zelf naar de fabriek in Cikarang brengen. Elke dag drie trucks van 10 ton, die vier uur onderweg zijn. In totaal zijn er 61 van dit soort coöperaties op Java. De grootste produceert 110 ton per dag. Frica neemt af van 20 coöperaties plus van twee niet bij coöperaties aangesloten, grotere bedrijven.
De coöperatie, opgericht in 1971, heeft verschillende andere afnemers en verkoopt ook zuivel in een eigen winkel. Dit is bescheiden, met een verkoop van 500 kilo melk en zuivelproducten per dag. Opvallend is het schap met verse rauwe, onbewerkte melk, verkocht in plastic zakken van 1 liter, voor IDR 10.000 (€0,57). Indonesië heeft geen uitgebreid distributienetwerk van verse, gekoelde melk. Mensen weten ook niet goed wat ze ermee moeten. Daarom zijn er in de winkel grote informatiepanelen over de behandeling van rauwe melk.
Melkvee. Het lokale ras hier is deels gebaseerd op import uit Australië en beter bestand tegen tropische temperaturen dan Nederlands vee. De maximale productie is beduidend lager.
Melkprijs voor veehouders Indonesië
De melkprijs die boeren krijgen hangt af van twee kenmerken die de coöperatie meet: totale vaste stof (vet + eiwit) en microbiële kwaliteit (celgetal en kiemgetal). Frisian Flag Indonesia heeft geholpen met de opzet van een bemonsteringssysteem voor dat laatste. De monsters worden bij de innamepunten genomen en de veehouder krijgt de uitslag een paar dagen later op zijn mobiele telefoon. Op antibiotica wordt ook gecontroleerd; hiervoor geldt een nultolerantie.
De prijs die de coöperatie van FFI krijgt is IDR 8.700 (€0,49). Hiervan gaat gemiddeld IDR 7.500 (€0,43) naar de boeren. Van het verschil moet de coöperatie zijn kosten dekken. De prijs die FFI betaalt is afhankelijk van marktomstandigheden en onderhandelingen. Er zijn geen langdurige prijsafspraken. Wel zijn langdurige relaties in Indonesië normaal. De positie van de coöperatie is gunstig in de huidige markt waar grote behoefte is aan meer lokaal geproduceerde melk.
Ruwvoer wordt in schoven gebonden vervoerd in een pick-up. Voor deze contreien een nogal grootschalige vorm van vervoer.
Grondloze veehouderij
Een veehouder kan leven van zijn melkvee vanaf een omvang van 8 tot 10 koeien, zo heet het hier. Tot die bedrijfsomvang hebben de coöperatieleden er een baan of andere landbouwactiviteiten bij. Een deel heeft ook groenteteelt.
Opvallend is dat de veehouders in meerderheid geen grond hebben. 70% is helemaal grondloos, de anderen hebben meestal erg weinig grond. Arealen worden hier geteld in vierkante meters, niet in hectares. 10% van de coöperatieleden heeft 1.400 m2, vertelt voorzitter Dedi Setiadi. De grootste 5 bedrijven hebben 1 – 2 hectare. Dit zijn tegelijk ook de leden met de grootste veestapel: 20-30 koeien, inclusief jongvee. De grootste boer van de coöperatie heeft 40 dieren. De koeien gaan gemiddeld 5-7 lactaties mee. Nog geen 10% van de leden heeft een melkmachine. Akkerbouwers, voor zover die hier zijn in dit dichtbevolkte gebied, hebben geen coöperatie.
Ruwvoertransport per motor.
Veehouders Indonesië voeren mest af
De veehouders kopen voer aan – ruwvoer én krachtvoer – en voeren de mest af. Problemen met mestafzet lijken er niet te zijn. Veel veehouders hebben een eigen kleine biogasinstallatie. Het digestaat verkopen ze aan tuinders. Genoemd wordt een prijs van IDR 1.500 (€0,09) per kilo droge mest. Specificaties zijn niet beschikbaar dus dit geeft slechts een vage indicatie. Het lijkt er in ieder geval op dat mestafzet eerder een opbrengsten- dan een kostenpost is. En er verdwijnt ook wel dunne fractie uit de grupstallen naar de open riolen.
Het ruwvoer bestaat meestal uit olifantsgras. Dit halen sommigen van gemeenschappelijke grond, zoals wegbermen of bosranden. Het wordt ook verbouwd en verhandeld. Dit wordt aangevuld met krachtvoer, geleverd door de coöperatie.
Melkvee op een grupstal aan het ruwvoer – olifantsgras in hele stengels, niet gehakseld.
Andere rol coöperatie
Coöperaties hebben hier een heel andere rol dan in Nederland. Wat betreft de melk houdt het op bij gebundelde afzet en nagenoeg geen eigen verwerking. Daarnaast heeft ze juist wel heel veel andere activiteiten. Zo produceert de coöperatie krachtvoer op basis van lokaal verkrijgbare grondstoffen en helpt ze boeren ook aan leningen. Verder is ze betrokken bij een proefbedrijf naar Nederlands voorbeeld. Ook bemiddelt ze bij verkoop van uitgemolken koeien. Ze regelt ook de vaccinaties; daarvoor is er een samenwerking met een veeverbeteringsbedrijf.
De leden hebben weinig zicht op hun kostprijs, aldus voorzitter Dedi Setiadi. Naast verbetering van melkkwaliteit en melkproductie is beter rekenen dan ook een van de speerpunten als het gaat om bedrijfsontwikkeling.
Omzet per koe per maand ongeveer €35 tot €56
De omzet van de bedrijfjes is piepklein. Voorzitter Setiadi spreekt van een netto resultaat van IDR 600.000 (€35) per koe per maand, met uitschieters naar IDR 1 mln (€56). Voer is de belangrijkste kostenpost: 70% van de melkinkomsten gaat hieraan op. Een snelle rekensom leert dat bij 15 koeien het jaarinkomen uitkomt op 15x12x35 = €6.300. Voor Nederlandse begrippen erg weinig, maar het is boven het gemiddeld besteedbaar inkomen in Indonesië van ruim €4.400.
Rfc moet stoppen met kletsen over dierwelzijn, grondgebondenheid en mestplaatsing. Een melkfabriek plaatsen op een eiland waar nauwelijks (ruw)voer is. Volgens mij moet je produceren waar dat het goedkoopst kan en dat is niet op java. Risico lopen op een slechte afloop terwijl je niks betekent voor eigen ledenmelk. Een speeltje voor de managers.
Boerderij
100 koeien? , Oef druk int straatje met af en aan rijdende brommers met oliefantsgras…
Rfc moet stoppen met kletsen over dierwelzijn, grondgebondenheid en mestplaatsing. Een melkfabriek plaatsen op een eiland waar nauwelijks (ruw)voer is. Volgens mij moet je produceren waar dat het goedkoopst kan en dat is niet op java. Risico lopen op een slechte afloop terwijl je niks betekent voor eigen ledenmelk. Een speeltje voor de managers.