Open brief aan minister Adema over stikstof en biologische landbouw

Geachte heer Adema,

U wil graag dat meer boeren omschakelen naar biologische landbouw. Een goede vriend van me heeft een akkerbouwbedrijfje in de Noordoostpolder en hij overweegt om te schakelen. Maar hij loopt tegen een paar onduidelijkheden aan in de wet- en regelgeving voor stikstof. Ik probeer hem te helpen, maar ook samen komen we er niet uit. Kunt u helpen?

Meer dieselolie

Door de omschakeling naar biologisch telen zal mijn vriend meer dieselolie gaan gebruiken omdat meer grondbewerking nodig zal zijn; wij schatten in dat het gebruik zal toenemen van ongeveer 80 liter per hectare per jaar nu naar ongeveer 120 liter straks. Daarnaast zal er af en toe onkruid worden afgebrand met behulp van propaangas en zal ook, afhankelijk van de omstandigheden, het aardappelloof misschien afgebrand moeten worden. Dit alles zal leiden tot een toename van de emissie van NO_x. Nu ligt er ten oosten van de Noordoostpolder een Natura 2000-gebied dat, volgens onze informatie, gevoelig is voor stikstof. Onze vraag is nu of mijn vriend voor de omschakeling een stikstofvergunning nodig heeft en zo ja, onder welke voorwaarden hij die kan krijgen. De wetgeving biedt ons weinig houvast en wat we in de krant lezen over uitspraken van de rechter maakt onze verwarring alleen maar groter. Misschien wilt u daarom onze vragen delen met minister Van der Wal?

Stikstofvergunning

Als wij het allemaal goed begrijpen, dan is er al een stikstofvergunning nodig als de depositie van stikstof op het natuurgebied met meer dan 0,01 mol per hectare per jaar toeneemt door de omschakeling. Dat is wel heel erg weinig: wij hebben eens wat zitten rekenen en komen tot de conclusie dat dit minder is dan de mest van één koe uitgesmeerd over een paar provincies. Hoe wij moeten uitrekenen hoeveel extra NO_x er door de omschakeling op het natuurgebied zal neerdalen weten wij niet, maar wij vermoeden dat we al snel boven dat getal van 0,01 zullen uitkomen. Vindt u het echt nodig dat er voor zo’n klein beetje stikstof een vergunning wordt aangevraagd? En hoe berekenen wij tot twee cijfers achter de komma de depositie op het natuurgebied zodat wij er achter komen of er een vergunning nodig is? Wij lezen de wildste verhalen over rekenpartijen aan dieselmotoren in de bouwsector; moeten wij dat ook voor de trekkers van mijn vriend gaan doen?

Stikstofrechten

Ook horen wij dat een vergunning zal worden geweigerd om dezelfde reden waarom deze vereist is, namelijk als de norm van 0,01 zal worden overschreden. De enige manier om dan toch een vergunning te krijgen zou dan zijn door “stikstofrechten” van een collega over te nemen. Maar welke collega’s hebben zulke rechten gekregen, wanneer en door wie zijn die toegekend en waar liggen die vast? Hebben alleen veehouders zulke rechten gekregen, of kunnen we ook bij andere bedrijven terecht? Vormt het gebruik van dieselolie door een collega-akkerbouwer bijvoorbeeld ook een stikstofrecht en kan mijn vriend dat recht dan overnemen? Moet die collega dan grond uit gebruik nemen -dan wordt het wel een kostbare grap- of kan hij ook zijn grond minder intensief gaan bewerken en zo minder dieselolie gaan gebruiken? En welke rekensommen over NO^x-emissies moeten wij dan maken als we deze stikstofrechten van de collega-akkerbouwer willen overnemen?

We zijn bang dat het een heel gepuzzel gaat worden en vragen ons af waarom het zo ingewikkeld is gemaakt. Kan het niet wat eenvoudiger zodat wij, boeren, er ook mee uit de voeten kunnen? Of maken wij ons onnodig ongerust?

Niets melden?

Hebt u suggesties voor mijn vriend? Is het misschien verstandig om maar gewoon om te schakelen en niets te melden bij de provincie? Er worden immers zoveel activiteiten ontplooid die tot een beetje extra emissie leiden en waarvoor ook geen stikstofvergunning wordt aangevraagd. Maar mijn vriend is daar toch huiverig voor: je loopt dan immers het risico dat een actiegroep die iets tegen biologische landbouw heeft naar de rechter zal stappen met als claim dat je illegaal bezig bent. Het lijkt een beetje op willekeur, voor welke activiteiten er wel en geen stikstofvergunning wordt geëist. In die onzekerheid is het voor mijn vriend erg lastig om te besluiten tot omschakeling naar biologische landbouw.

Ik hoop dat u ons kunt helpen, u streeft immers naar meer biologische landbouw?

Henk Hoving is akkerbouwer in de Noordoostpolder. Tot aan zijn pensionering was hij als beleidsmedewerker bij het Ministerie van I&W nauw betrokken bij milieubeleid en de bijbehorende wet- en regelgeving in de landbouw