‘Ondernemers zijn ook maar mensen’

Op het moment dat ik dit schrijf, komt de regen met bakken uit de lucht. Alweer. Zakte het water eerder nog weg, nu zijn er steeds meer diepe plassen waar eendjes in rondspetteren. Niet overal is het gelukt de mais er volledig af te krijgen. Ook aardappelen zitten soms nog in de grond.

Als ik boeren vraag wat ze zo mooi vinden aan hun vak, dan noemen ze meestal de vrijheid, het ondernemerschap en het buiten werken in de natuur. Een kantoorbaan doet ze gruwelen, liever zijn ze buiten in weer en wind. En momenteel dus in de regen. Eerlijk is eerlijk, dat is gewoon niet leuk. Het is knap frustrerend als je het werk van een heel seizoen in de blubber ziet zitten, wetend dat de mogelijkheid bestaat dat het er niet meer uit gaat komen. Een heel jaar werk naar de ratsmodee, vreselijk.

Grilligheden horen bij het vak

Snuffelend in oude nummers van Boerderij, vind ik regelmatig berichten over natte zomers en modderige herfsten. Het zijn taaie, feitelijke artikelen, gespeend van elke emotie. ‘Ons kwam ter ore dat door de vele regenval de kwaliteit van de bieten te wensen over laat.’ Of: ‘De aardappelen komen maar moeilijk uit de grond.’ Een andere conclusie: ‘Kunstmatig gras drogen is te duur.’

Boeren uiten frustraties en zorgen niet zo gemakkelijk

Achter die taaie verhalen moeten grote zorgen en frustraties gezeten hebben. Een verzopen hooioogst betekende een ruwvoerprobleem en dalende melkgift. Verrotte aardappelen konden meteen door naar de varkens en soms dat niet eens. Oudere boeren die ik ernaar vraag, halen hun schouders op: zulke grilligheden hoorden bij het vak. Soms zeggen ze ook dat het toen lang niet zo erg was als nu. Daar zit wat in. Vroeger was zo’n 700 mm per jaar normaal. Dit jaar stevent het af op 1.100 mm, misschien zelfs meer.

Frustraties en zorgen

Maar net als vroeger zijn er ook nu frustraties en zorgen. En net als toen uiten boeren die niet zo makkelijk. Je bent ondernemer en dan moet je tegen zulke zaken kunnen, onder het mom van ondernemersrisico. Wie daar niet tegen kan, moet geen boer worden, zeggen ze. En zo houden ze zichzelf en elkaar in een greep van tanden op elkaar, doorgaan en vooral niet zeggen dat je zorgen hebt. Want hé, je bent toch ondernemer?

Vasthouden aan het motto dat ondernemerschap geen tranen kent, gaat niet helpen. Erover praten wel

Maar kunnen ondernemers geen zorgen hebben? Dat lijkt me toch wel. Zorgen hebben de neiging uit te dijen. Vooral ’s nachts. Dat komt omdat het deel in de hersenen dat gedachten en emoties reguleert, dan minder actief wordt. Anders zou een mens niet kunnen slapen. De keerzijde is dat de angstgebieden minder worden afgeremd. Zijn er zorgen, dan kunnen die dus ongeremd hun gang gaan. Tobben, slecht slapen, nog meer tobben en voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel. Vasthouden aan het motto dat ondernemerschap geen tranen kent, gaat niet helpen. Erover praten wel. Ondernemers zijn namelijk ook maar mensen.