NSC: twee normen grondgebondenheid

Het Nederlandse platteland moet worden opgedeeld in twee gebieden: een Agrarische hoofdstructuur (AHS) van ongeveer 1 miljoen hectare in de kustgebieden, kleigebieden, Flevoland en de Veenkoloniën. En daarnaast 400.000 tot 600.000 hectare maatschappelijke landbouw in de regio’s met zandgronden, veenweidegebieden en gebieden rond natuurgebieden. Voor beide gebieden moeten verschillende regels komen. Dat staat in de hoofdlijnen over de initiatiefwet die Tweede Kamerlid Harm Holman (NSC) na de zomer aan de Kamer hoopt aan te bieden.

Holman pleit daarin voor twee vormen van grondgebondenheid. “We maken ruimte voor verschillende vormen van landbouw, daarmee geven we elke boer weer een stukje bestaanszekerheid. Eerdere vormen van grondgebondenheid, zoals een landelijke norm van 2,1 GVE/ha, doen niemand recht. Vruchtbare gebieden worden dan onderbenut en kwetsbare gebieden zijn dan nog steeds overbelast”, legt de oud-melkveehouder uit. In de Agrarische hoofdstructuur moet een graslandnorm komen van 0,35 hectare per grootvee-eenheid, met een ingroeipad tot 2034. Dat is twee jaar later dan de in Brussel opgelegde grondgebondenheid per 2032. Melkveehouders mogen via samenwerking rustgewassen van akkerbouwers, zoals granen en zaden, meetellen voor de mestplaatsingsruimte.

Vaste vergoeding voor maatschappelijke diensten

De landbouw in de AHS moet gericht zijn op de voedselzekerheid. “Boeren moeten kunnen boeren in gebieden die daar geschikt voor zijn”, aldus Holman. Via doelsturing moeten de boeren in deze gebieden zorgen dat ze milieudoelen halen.

In de gebieden met maatschappelijk landbouw – in kwetsbare gebieden of overgangsgebieden – gaat ook een strengere norm gelden voor grondgebondenheid. Holman denkt aan een norm van 1,5 GVE/ha. In deze extensievere gebieden moeten boeren een vaste beloning krijgen voor de maatschappelijke diensten die ze leveren, zoals natuur. De NSC-er denkt aan een vaste vergoeding van € 1.000 tot € 2.500 per hectare, die betaald moet worden uit het budget voor Agrarisch Natuurbeheer, extensiveringsregeling en de GLB-basisipremie, waarmee volgens hem in totaal € 1,5 miljard beschikbaar is.

Holman zegt veel steun te ervaren van andere politieke partijen voor zijn initiatiefwet. LTO Nederland is niet enthousiast. De organisatie vindt de GVE-norm per hectare te rigide, omdat die geen recht doet aan de grote diversiteit van grondsoort, omgevingsfactoren en bedrijfstypen.

“De zorg en wens om binnen de milieurandvoorwaarden te blijven, vraagt gerichte oplossingen die een duidelijk doel dienen en geen generieke aanpak”, vindt voorzitter Erwin Wunnekink van de vakgroep melkveehouderij. Hij vindt dat bij grondgebondenheid in ieder geval rekening moet worden gehouden met doelsturing op waterkwaliteit, het stimuleren van grasland en samenwerking met akkerbouwers. En ook het mogelijk maken van mestverwerking en de toepassing van renure.

Niet de eerste keer

Agractie is ook niet enthousiast. Grondgebondenheid op bedrijfsniveau is volgens de organisatie funest voor de boerendiversiteit en echt een vorm van een middelvoorschrift die geen samenhang heeft met natuur- en waterbeleid. De organisatie vreest dat het vooral zal leiden tot krimp van de veehouderij.

Het is niet voor het eerst dat een Agrarische hoofdstructuur wordt voorgesteld. In 2007 deed RLI in opdracht van toenmalig landbouwminister Cees Veerman onderzoek naar de mogelijkheden van een Agrarische hoofdstructuur. RLI concludeerde toen dat het geen meerwaarde bood voor de agrarische sector. Ook Rudy Rabbinge en oud WUR-voorzitter Louise Fresco pleitten voor een Agrarische hoofdstuctuur. Veel boerenorganisaties zagen het echter als een bedreiging. In het voorontwerp voor de Nota Ruimte maakte toenmalig minister Hugo de Jonge vorig jaar ook al onderscheid tussen gebieden met landbouw die primair zijn gericht op de productie en de zogenaamde ‘landbouwaandachtsgebieden’, waar naast productie ook andere functies – zoals natuur – bepalend zijn.