Eke Folkerts: ‘Nóg langer wachten op Kenniscentrum Bedrijfsovername’

Dat bedrijfsovername niet altijd appeltje-eitje is, weten ze bij het NAJK maar al te goed. Overal in de sector is kennis aanwezig over hoe het wel en niet moet, maar die is erg versnipperd. Een Kenniscentrum agrarische bedrijfsovername moet hier verandering in brengen, dachten ze bij de agrarische jongerenorganisatie. Het idee werd in 2019 in de steigers gezet, nadat de overheid geld had vrijgemaakt om bedrijfsovername te bevorderen. Het duurde echter lang voor er schot in kwam.

Inmiddels is het businessplan herschreven en op wat kleine onderdelen na goedgekeurd door het ministerie van LNV. Als de handtekening eronder staat, gaat het plan door naar Brussel voor de staatssteuntoets. Eke Folkerts van het NAJK heeft goede hoop dat het kenniscentrum dan volgend jaar eindelijk echt van start kan.

Waarom duurt het zo lang?

“We hebben veel gesteggel gehad met het ministerie. Achteraf snap ik dat ook wel. De route liep eigenlijk verkeerd om. Het geld werd door minister Schouten toegezegd en daar moest vervolgens een bestemming bij bedacht worden. Samen met ambtenaren heeft mijn voorganger een ronde gedaan langs de AJK-afdelingen om te peilen waar behoefte aan was. Daar kwam uit dat jonge boeren behoefte hebben aan betere toegang tot financiën en kennis. Naar het voorbeeld van België is vervolgens het Kenniscentrum Bedrijfsovername ontstaan. Een heel mooi initiatief, maar er waren geen regels waar de besteding van het geld aan moest voldoen. Dat maakte het voor de betrokken ambtenaren lastig om te beoordelen of het project aan de eisen voldeed. Uiteindelijk hebben we gevraagd om een lijst met voorwaarden. Toen we die hadden, zijn we het businessplan gaan herschrijven. Dat was geen sinecure kan ik je vertellen.”

Hoezo niet?

“Wij zijn bestuurders van een jongerenorganisatie. We zijn het niet gewoon om businessplannen te schrijven. Daar hadden we natuurlijk een bureau voor kunnen vragen, maar daar hadden we het budget niet voor. Daarom zijn we het zelf gaan doen. Op eigen kosten en met hulp uit ons eigen netwerk. Zelf heb ik er ook behoorlijk wat tijd in gestoken. Het is één van de redenen waarom ik studievertraging heb opgelopen. Dat Kenniscentrum is een beetje mijn kindje.”

Het nieuwe businessplan is nu door LNV goedgekeurd. Wanneer wordt het Kenniscentrum geopend?

“Dat duurt nog wel even. Het plan gaat straks eerst naar Brussel, daar wordt beoordeeld of dit valt onder staatssteun. We zijn er door de overheid op voorbereid dat het zomaar 10 maanden kan duren voor je daar door de molen bent. Ik vind dat een eeuwigheid. Heel treurig. Het duurt allemaal al zo lang en dan komt er nog eens een hele tijd bij. We verliezen zo het momentum.”

Hoe erg is dat?

“We zijn al drie jaar bezig en er komt nog bijna een jaar bij. Mensen verliezen zo langzamerhand het zin erin. Tegelijk ontstaat naar de buitenwereld het beeld dat iets dat steeds maar niet van de grond komt, misschien wel niet goed in elkaar steekt. Maar dat doet het wel. Het wordt echt iets heel moois. Door alle kennis rondom bedrijfsovername op één plek te bundelen, zullen er meer overnames succesvol verlopen, daar ben ik zeker van.”

Hoe gaat dat eigenlijk als het Kenniscentrum er straks is? Word je telefonisch doorverwezen naar een aangesloten coach of accountant?

“Als je belt, zorgt degene die de telefoon opneemt dat er eerst een intakegesprek wordt gepland. Daarbij wordt gekeken welke gesprekken er nodig zijn voor de specifieke situatie. Er wordt een tijdspad gemaakt en het proces wordt bewaakt, zodat ook de gesprekken waar je tegenop ziet wel echt gaan plaatsvinden. Ik weet zelf hoe dat gaat: zulke gesprekken stel je het liefst uit. Dat kan volgende week ook wel, denk je, maar ja, dan heb je het druk. En voor je het weet komt er niks meer van. Maar het moet wel. Met alleen een paar keukentafelgesprekken ben je er niet. Het moet zakelijker.”

Zakelijker? Ik dacht dat er juist meer aandacht moest zijn voor een emotionele kant van bedrijfsovername.

“Jazeker. Ik bedoel dat het proces zakelijker moet worden. Nu hoor ik vaak dat overnamezaken terloops besproken worden. Tijdens de koffie of in de melkput. Maar dat volstaat natuurlijk niet. Laatst sprak ik een familie die er echt vergadermomenten voor inplande. Met agendapunten die dan besproken zouden worden. Dat klinkt heel zakelijk en dat is het ook. Je runt namelijk wel een bedrijf met z’n allen.”

Veel boeren voelen zich juist erg op hun gemak aan die beroemde keukentafel.

“Keukentafelgesprek is een knuffelterm. Maar het kan daar natuurlijk best heel zakelijk verlopen. Het maakt op zich niet uit waar je praat, als alle punten maar aan bod komen. Ook de lastige. Het Kenniscentrum koppelt je aan begeleiders die bij je passen.”

Hoe?

“Dat doen ze op basis van dat intakegesprek. Je krijgt dan een lijst met aangesloten adviseurs die passen bij de criteria die een klant van het kenniscentrum aangeeft. Het is aan de mensen zelf om daar iemand uit te kiezen en te benaderen. Het Kenniscentrum is hier onpartijdig in.”

En dan redden ze zichzelf verder wel?

“Dat kan, maar het hoeft niet. Het kan voorkomen dat een adviseur niet met alle betrokkenen klikt of dat het proces niet verder komt. Zulke voorbeelden hoor ik wel eens in de praktijk. Of het gevoel terecht is of niet, dat laat ik in het midden, maar het overnameproces kan erdoor verstoord worden. Als de contactpersoon vanuit het Kenniscentrum merkt dat het om wat voor reden dan ook niet lekker loopt, grijpt hij of zij in. Misschien dat het dan beter is om een ander persoon aan die specifieke situatie te koppelen.”

Lees ook: Waar gaat pa straks naar het toilet na bedrijfsovername?

Het Kenniscentrum gaat elk overnameproces volgen? Dat zijn er honderden per jaar!

“Gelukkig wel ja. Jaarlijks vinden er 600 bedrijfsovernames plaats. Dat is nog los van de lopende overnames. Het Kenniscentrum wordt dus echt wel iets groots. En het voorziet duidelijk in een behoefte. Ik word regelmatig gebeld door jonge boeren met allerlei vragen over bedrijfsovername. Ook op emotioneel gebied. Maar ik ben geen coach, dat is een vak en daar moet je een opleiding voor hebben gehad. Via het Kenniscentrum kom je in contact met gecertificeerde coaches.”

Je legt de nadruk op gecertificeerde…

“Coach is geen beschermd beroep. Iedereen kan zich coach noemen en heel veel mensen doen dat ook. De groei is enorm. Als dat in dit tempo doorgaat, is over 30 jaar iedereen coach. Ook andere bedrijven en organisaties bieden vaak coaching aan. Een totaalpakkket noemen ze dat. Ik denk dan: schoenmaker blijf bij je leest. Coaching doe je er niet even bij.”

Uit een recent onderzoek bleek dat met name jongeren eigenlijk helemaal niet zo’n behoefte hebben aan coaching.

“Dat kan ik wel verklaren. Als je jong bent, denk je waarschijnlijk heel lang dat je er niemand bij nodig hebt. Maar naarmate het proces van de overname vordert, verandert dat gevoel. Dan ga je je realiseren dat er misschien toch dingen onder het tapijt liggen die aandacht nodig hebben. De aanvragen voor coaching komen niet zozeer van de twintigers, maar meer van de dertigers en veertigers.”

Tot slot: bij het Kenniscentrum gaat het om betaalde diensten. Zijn boeren bereid te betalen voor iets wat ze elders gratis kunnen krijgen?

“Goed advies koop je in, is mijn mening. Van de accountant accepteren we dat die geld kost, maar van veel andere diensten zijn boeren dat niet zo gewend. In alle redelijkheid: als je niet wilt betalen voor begeleiding en advies rondom de bedrijfsovername, dan zeg je eigenlijk: dit is het me niet waard. Bij jongeren is dat overigens wel aan het veranderen, merken we. De nieuwe generatie vindt het steeds vanzelfsprekender dat er iemand bij zit. Dat is mooi, want overname is een precair proces. Als je alle valkuilen benoemt en aandacht geeft, is de kans van slagen een stuk groter.”