Nieuwe stal geeft melkproductie verdere boost

Gidion Hoorn en zijn ouders hadden al enkele jaren de focus op hard melken. Dankzij de bouw van een nieuwe stal weten ze de productiestijging door te zetten. Kosten maken vinden ze niet erg, als daar hogere opbrengsten tegenover staan.

Het melkveebedrijf van de familie Hoorn heeft de afgelopen jaren grote veranderingen ondergaan. Zoon Gidion werd actief binnen het bedrijf net toen het melkquotum werd losgelaten. Tot die tijd gaven de koeien jarenlang zo’n 8.000 kilo melk; inmiddels is de 13.000 kilo aangetikt en het einde is nog niet in zicht. “Toen was het low input, low output. Nu is het high input, high output”, vat de jonge ondernemer het kort en bondig samen.

De familie gelooft in hard melken en daar is inmiddels alles op gericht. “Maximaal melk uit de koeien halen is interessant”, is de overtuiging, vooral om de kosten over meer kilo’s melk uit te smeren. Daarbij is efficiëntie het sleutelwoord, met name rondom de voeding. Zo wordt de voerefficiëntie periodiek met de voeradviseur gemonitord en ligt deze met een getal rond de 1,65 zeer scherp.

Productie uit oude stal verdubbeld

De eerste stap richting productieverhoging is zo’n kleine tien jaar geleden gezet door compact te gaan voeren. Een jaar later zijn ze overgestapt op driemaal daags melken. Ook de fokkerij is aangepast. Waar voorheen een deel van de koeien in meer of mindere mate vleesrijkere genen had, ligt de focus nu volledig op melk. En dan met name op kilo’s vet en eiwit, in combinatie met gezondheid. Dat Gidion zelf werkzaam is bij fokkerijorganisatie WWS maakt dat ook over de stierkeuze goed wordt nagedacht.

Hoorn past het Ultimate-concept toe: daarbij wordt sperma van vleesstieren op het ondereind gezet en bij de beste pinken en koeien gesekst sperma. Af en toe passen ze embryotransplantatie toe. Door inzet van selectietool Clarifide-plus is sneller op basis van secundaire kenmerken te selecteren. Dat is een internationaal veelgebruikte merkertest voor genomisch testen van vaarskalveren en onderscheid zich volgens Hoorn op de gezondheidskenmerken.

In vijf jaar tijd is de productie uit de oude stal, dus voor de nieuwbouw, ongeveer verdubbeld

In vijf jaar tijd is de productie uit de oude stal, dus voor de nieuwbouw, ongeveer verdubbeld: van 1 naar 2 miljoen kilo melk. De ondernemers lieten en laten niets aan het toeval over. Bijvoorbeeld met een protocol rondom de geboorte en een strak transitiemanagement. Maar ze ervaren vooral de voordelen: deze productie is alleen haalbaar, omdat aspecten als voeding, klimaat en andere omstandigheden in orde zijn en de dieren gezond. Het loopt daardoor goed en er zijn weinig brandjes te blussen.

De recente stappen in verhoging van de productie zijn gezet dankzij de nieuwe stal. Die is gebouwd omdat Gidion er duidelijk voor kiest verder te gaan met het bedrijf en de bestaande stal op een einde liep. De stal is drie jaar geleden tegen de oude stal geplaatst, die dienst ging doen als stal voor droge koeien (far off en close-up), verse koeien, afkalven, inseminatie en behandelingen. Door een paar koeien extra en verder stijgende productie wordt nu 2,4 miljoen kilo melk afgeleverd.

‘Koecomfort bepalend voor productie’

Vanwege zijn werk buiten de deur komt Gidion op veel bedrijven. Hij had zodoende scherp hoe de nieuwe stal eruit moest zien. Bij het maken van de plannen stond één ding bovenaan op het lijstje: koecomfort, iets wat gemakkelijk wordt geroepen maar hier zeker geen lege huls bleek. “Het is bepalend voor dit niveau van productie”, is Hoorn van overtuigd. Dat betekent niet alleen ruime maten, maar ook rust en letterlijk ruimte in de stal zodat het ritme van de koeien niet wordt verstoord. Vanzelfsprekend hoort daar ook een goed klimaat bij waarbij hittestress zoveel mogelijk wordt voorkomen. Geen directe zonnestraling bij de koeien en dwarsventilatoren dragen daar aan bij.

Qua afmetingen staan de boxen aan de buitenzijde op 1,25 meter afstand, in de binnenrijen is dat 1,20 meter. De boxen bij de droge koeien staan zelfs op 1,40 meter. Loopruimtes zijn 4 meter breed en tussen de melkrobots en boxen zit zelfs 5 meter afstand. “Ik zie onderweg te vaak dat het te krap is of looplijnen niet goed zijn. Dat kost altijd melk.”

Boxen zijn gevuld met zand, volgens de ondernemer veruit het beste systeem voor het welzijn en de gezondheid van de koeien. Een strooirobot aan rails verspreid dagelijks een vers portie zand. Daardoor blijft de arbeid beperkt tot dagelijks een rondje mest uit de boxen harken. Ondanks de voordelen hangt er wel een kostenplaatje aan, maar dat weegt niet op tegen de voordelen van zand.

Mestscheiders

Mestschuiven verwijderen de drijfmest inclusief zand en brengen het naar een mestscheider buiten. Deze is van het merk McLanahan; deze Amerikaan met een prijskaartje van zo’n € 90.000 kan volgens de ondernemers beter overweg met zand in de mest dan gangbare mestscheiders. Van alle investeringen gaf deze het eerste jaar wel de meeste problemen. “We hebben er veel mee afgezien, onder ander met de zeven.” Helemaal tevreden zijn ze nog niet en de leverancier heeft gezegd het op te lossen, eventueel zelfs met een nieuwe installatie.

8 ton wordt nu per robot gemolken, maar dat zal verder stijgen

Melken met robots stond ook op het wensenlijstje. Voor de arbeid en om de hoogste productie per koe te kunnen realiseren. “Robotmelken geeft melkgeld.” Per robot wordt nu jaarlijks circa 8 ton gemolken, maar dat zal met het stijgen van de productie waarschijnlijk verder oplopen. De veehouders achten dat geen probleem, maar een efficiënte melking is en blijft wel cruciaal. Naast correcte afstellingen en vlot gevende koeien is het streven om met een vlakker afkalfpatroon de benutting van de robot te vergroten.

Het automatisch melken bevalt de ondernemers prima. Voorheen stonden ze 9 uur per dag in de 2 × 10 zij-aan-zij-melkstal. Nu is er een heel andere tijdsbesteding. In principe wordt het werk door twee volledige arbeidskrachten rondgezet. De betaalde arbeidskosten zijn sinds de nieuwbouw gedaald van circa € 1,50 per 100 kilo melk naar € 0,10 nu. Onderhoud voor de melkinstallatie is wel ruim € 0,30 per 100 kilo gestegen. “We hadden verwacht dat de besparing op arbeid zou wegvallen tegen hogere onderhoudskosten, maar dat valt veel mee.”

Gunstig contract met de bank

Het zal niet verbazen dat deze stap flink geld heeft gekost. Hoorn schat de uiteindelijke kosten, inclusief de drie melkrobots en mestscheider, tussen de € 9.000 en € 10.000 per plaats. Ze waren kritisch op uitgaven, maar wilden geen concessies doen aan koecomfort en arbeidsgemak. De ondernemers beseffen geluk te hebben met de bouwperiode: vandaag zou de stal tientallen procenten duurder uitpakken.

De financieringslasten worden gedrukt door een gunstig contract met de bank. Voor de financiering mochten drie banken een offerte uitbrengen; ze stapten af van de huisbankier en kregen een lening met een lage rente voor tien jaar vast. “We zijn in die periode van bank, en melkafnemer gewisseld.”

Nu de ondernemers een paar jaar met de stal werken zijn er weinig dingen die ze achteraf anders hadden moeten doen. Zelfs het voerhek, dat tijdelijk uit twee buizen bestaat om op termijn een écht voerhek te plaatsen, bevalt prima zo. Gezien de productiestijging en weinig problemen met klauwen, uiers en vruchtbaarheid gedijen de koeien er prima en is de weg vrij richting 15.000 kilo melk per koe met passende gehaltes.