‘Mentale klachten zijn echt geen aanstelleritis’

Rugpijn, hoofdpijn en doodmoe. Lichamelijke klachten verbergen vaak dat het psychisch niet zo goed gaat.

Je hoort er niet zo veel meer over. Over boeren en burn-out. Na de invoering van fosfaatrechten, en later bij het uitbreken van de stikstofcrisis, was het hot nieuws. Niet alleen voor vakbladen maar ook voor media buiten de sector. Al die regels, nauwelijks perspectief; boeren trokken het niet meer.

Intussen is het alweer een hele tijd tamelijk stil op dat gebied. Af en toe verschijnt er een rapport, aanvullend is er een nieuwsbericht en dan weer een hele tijd niets. Mentale moeilijkheden zijn echter niet verdwenen. Elke stikstofrechtszaak, elke aankondiging van de Minister dat er nu echt wat gaat gebeuren en dan toch weer niet, het helpt niet om de moed erin te houden. Wie al niet helemaal lekker zat, kan alsnog het laatste zetje krijgen en uitvallen.

Praten helpt, praten lucht op. Maar tegen wie? En wanneer?

Lang heb ik me afgevraagd wat er dan precies gebeurt, als je uitvalt. ‘Van het ene op het andere moment ging het gewoon niet meer’, krijg ik als antwoord als ik ernaar vraag. Niet dat ik nou wekelijks mensen spreek met een burn-out, integendeel. Ik spreek ze juist heel weinig; meestal weet ik niet eens dat ik aan tafel zit bij iemand die het psychisch moeilijk heeft. Het wordt goed verborgen. Vermoeidheid komt door een koe die in de nacht moest kalven, rugpijn schoot erin bij het bloot maken van de kuil, hoofdpijn… nou ja, iedereen heeft wel eens hoofdpijn toch?

Schaamte is groot

Dat er iets anders speelt, daar kom je niet snel achter. Mensen praten er niet makkelijk over, de schaamte is groot en bij de vraag ‘hoe gaat het?’ is het antwoord meestal: ‘gaat wel.’ Terwijl het eigenlijk helemaal niet gaat. Want die rugpijn zit er al veel langer en er zijn meer slapeloze nachten dan dat er kalveren geboren worden.

Práát erover, is het advies. Want praten helpt, praten lucht op. Dat zal allemaal wel, maar de drempel is vaak zo hoog. Hoe begin je erover en tegen wie? En als je toegeeft dat het niet goed gaat, wat zegt dat over je ondernemerschap? Een goede ondernemer kan stormen doorstaan toch? Uit cijfers van TNO en het CBS blijkt echter dat een op de zes ondernemers kampt met burn-outklachten. Niet dat alle psychische klachten meteen tot burn-out leiden, maar als je gewoon doorgaat, loop je wel risico.

Tanden op elkaar en doorgaan, helpt niet voor de genezing

Ik heb eens uitgeplozen wat er dan precies gebeurt in je hoofd en het is echt geen aanstelleritis. Het blijkt dat je een burn-out met een EEG, een meetmethode voor activiteit in de hersenen, echt kunt waarnemen. De hippocampus, de plek die onder andere stress reguleert, doet het niet goed meer. Daardoor hoopt de stress zich op en daar word je dus serieus ziek van.

Tanden op elkaar en doorgaan, helpt niet voor de genezing van die hippocampus. Daar is hersenrust voor nodig en dat krijg je als je erover praat. Gesprekken zorgen niet voor iets concreets als een bouwvergunning. Gesprekken kunnen wel opluchten en inzichtelijk maken hoe je anders met stress om kunt gaan. Dat leer je niet even op een zondagmiddag, het duurt langer. Veel langer. Het goede nieuws is dat die aangetaste hippocampus uiteindelijk wel weer kan genezen.