‘Keuzes maken begint bij mij met een gevoel’

“Ik ben de zesde generatie op dit bedrijf, mijn familie boert hier al 235 jaar. De verbondenheid met de grond en de omgeving is dan ook sterk. Hoewel ik als kind al met één been in het bedrijf stond, was ik er toch niet zeker van of ik het wel over wilde nemen. We zijn niet groot, het zou lastig zijn om er een derde inkomen uit te halen.

Ik ben de pabo gaan doen en werd leraar op een basisschool. Na een paar jaar begon het toch te kriebelen en koos ik alsnog voor het bedrijf. Om meer inkomsten te genereren, moest het wel anders. Opschalen past niet bij mij, ik houd van kneuterig en charmant.

Eerst dacht ik aan biologisch. Puur uit idealisme, maar ook omdat de maatschappij wil dat het anders gaat in de landbouw. Toch koos ik er uiteindelijk voor om niet biologisch te worden. Ik had een paar bio-boeren gesproken die erg veel last hadden gehad van de droge zomers. Ze hadden toen te weinig gras en moesten duur ruw- en krachtvoer aankopen.

Ik dacht: dat wil ik niet; volledig biologisch worden voegt voor mij niets toe. In plaats daarvan ben ik minder kunstmest gaan gebruiken, maar wel met het idee dat áls het nodig is, ik het in kan zetten zodat er genoeg gras groeit.

_{Tekst gaat door onder kader}

Kringloop sluiten

Eigen ruwvoer is de basis. De koeien doen het er goed op, ze zijn kerngezond. Dat is niet altijd zo geweest. We zijn in 2001 geruimd voor BSE en namen van een andere boer een complete veestapel over. In plaats van MRIJ hadden we ineens Holsteins die 10.000 liter gaven. We verzorgden ze alsof ze MRIJ waren. Die lieten het altijd zien als er wat aan mankeerde door te zakken in de melk.

Dat deden de nieuwe koeien niet, die bleven geven terwijl het niet goed ging. Ze kregen melkziekte, werden kreupel. Tot de dierenarts zei: schrap het krachtvoer eens en kijk wat er gebeurt. Het was best griezelig maar het betekende een doorbraak. In liters gingen we achteruit, maar de dierenarts hoeft nauwelijks nog te komen. Uiteindelijk wil ik de hele kringloop sluiten. Dat is niet alleen beter voor het klimaat, maar ook voor het financiële plaatje. Ik verlaag mijn kostprijs door de input van buitenaf te verlagen. Wat er niet inkomt, hoef je ook niet terug te verdienen.

_{Tekst gaat door onder foto}

Twickel Kaas

Bij de hele opzet hoort een tweede tak. Ik wil er een gemengd bedrijf van maken. Zo zijn de inkomsten nooit alleen afhankelijk van de melkprijs. Investeren in productafzet in de korte keten, dat leek me mooi. Het kleinschalig coulisselandschap waarin we boeren, brengt beperkingen maar ook mogelijkheden. Met vijf collega’s spelen we hierop in met onze Twickel Kaas. Wij leveren de melk, een kaasmaker maakt er kaas van die wij vervolgens weer verkopen. Het loopt goed en we komen nu op een punt dat we zeggen: kiezen we ervoor om op te schalen of niet? We doen het nog even niet; zaligmakend is het concept nog niet.

Van de bank hoeven we niets te verwachten. Ik heb daar al eerder aangeklopt toen ik de stal wilde verbouwen. Als pachtbedrijf vormen we een te groot risico, we kunnen geen zekerheid bieden, mocht het misgaan. Ik kreeg wel een bouwdepot met hoge rente en moet verder zelf aan geld zien te komen. We gebruiken eigen middelen, sluiten leasecontracten, smeren een investering uit over een lange tijd en werken samen met anderen. Die Twickel Kaas had ik in mijn eentje bijvoorbeeld nooit van de grond gekregen. Door het gezamenlijk aan te pakken, kon het wél.

_{Tekst gaat door onder foto}

Keuzes maken

Mijn vader zegt wel eens: wat wil je toch allemaal? Toch geeft hij me altijd alle ruimte om mijn ideeën uit te werken en daar ben ik hem dankbaar voor. Keuzes maken is bij mij een proces dat nooit stilstaat. Het begint niet met een vooraf vastgesteld doel, het begint met een gevoel. Ik heb een idee dat me aanstaat en daar ga ik mee aan de slag. Ik zoek collega’s op, vraag er adviseurs bij en struin internet af. Als je je gaat verdiepen, gaat je idee groeien en zo kun je uiteindelijk een gegronde keuze maken. Natuurlijk gaan keuzes gepaard met risico. Daarom verander ik nooit alles in één keer 180 graden. Ik zet kleine stapjes tegelijk. Dan is het risico minder groot.

Of ik nooit twijfel? Jawel, en dat is ook goed. Dat voorkomt dat je star wordt. Alles is altijd in beweging, dus als een keuze door veranderingen om je heen niet houdbaar blijkt, dan moet je die weer aanpassen. Dat hoort erbij; er is nou eenmaal geen weg die 1.000 kilometer alleen maar rechtuit gaat.”