Gewoon doorwerken zoals het de afgelopen decennia ging, kan niet meer. De landbouw moet veranderen maar niet elke boer kan daar soepel in mee. Hulp van buitenaf kan zorgen dat iemand weer toekomst gaat zien. - Foto: Koos Groenewold BoerenlevenAchtergrond

Kan ik nog wel boer blijven?

Boeren in Utrecht kunnen gratis begeleiding krijgen bij hun zoektocht naar hoe het verder moet.

Fosfaatrechten, PFAS-probleem, fipronil-crisis, stikstofcrisis, 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn, onteigening, kringlooplandbouw, het regent de afgelopen jaren crises en veranderingen en als boer of boerin moet je daar op de een of andere manier mee om zien te gaan. Dat gaat niet bij iedereen even soepel. Om hen daarbij te begeleiden, loopt in de provincie Utrecht het project Plattelandscoach. Sinds de start, nu bijna een jaar geleden, hebben 180 bedrijven zich aangemeld voor een grotendeels gratis coachingstraject op een zelfgekozen onderwerp.

Vooral boer blijven

De stand van zaken tot nu toe is dat de meeste van die aanvragen betrekking hebben op economische rentabiliteit; mensen willen vooral boer blijven. Projectleider Nicole Lemlijn: “Als je vervolgens door gaat vragen, blijkt dat boeren vooral bezig zijn met een zoektocht naar een ander verdienmodel. Ze zoeken het bijvoorbeeld in verbreding. Hier in de provincie Utrecht zitten consumenten overal dichtbij, dus daar zien veel boeren wel kansen. Via het coachingsproject vragen ze begeleiding om hun ideeën verder vorm te geven en concreet te maken.”

Verder blijkt er veel behoefte aan begeleiding van de bedrijfsovername, zowel financieel als emotioneel. Een kwart van de aanvragen gaat hierover. En ongeveer 10% van de aanvragen heeft te maken met persoonlijke moeilijkheden en conflicten. Lemlijn: “We hebben vooraf gezegd dat alle problematiek in aanmerking kan komen voor coaching, dus ook persoonlijke problemen. Immers, als je niet lekker in je vel zit, werkt dat door in je bedrijfsvoering en dan wordt de doelstelling niet gehaald, namelijk een meer duurzame landbouw.”

Het begrip ‘boer’ verandert en daar moet je je op de een of andere manier toe verhouden

Wat het resultaat is van de begeleiding via Plattelandscoach, is nog afwachten. Lemlijn: “De meeste trajecten lopen namelijk nog. We zijn al wel bezig met de eerste evaluatie, die wordt eind november besproken en dan zal ook wel aan de orde komen of het project na 2023 verder wordt voortgezet of niet.”

Bakens verzetten

Een van de coaches die bij het project betrokken zijn, is Dorine Zwaan. Haar specialisme ligt op het terrein van familieverhoudingen en persoonlijke ontwikkeling. Als boerendochter kent ze het reilen en zeilen van een agrarisch bedrijf door en door. “Ik begrijp bijvoorbeeld heel goed hoe ontzettend veel pijn het doet als je door de maatschappij wordt weggezet als dierenbeul of milieuvervuiler. Tegelijkertijd is er wel echt een transitie gaande, het begrip ‘boer’ verandert en daar moet je je op de een of andere manier toe verhouden.”

Ze benadrukt dat er genoeg boeren zijn bij wie dat lukt op eigen kracht. Zij verzetten de bakens en varen een andere koers, eentje die past bij henzelf én bij de nieuwe eisen die aan een boerenbedrijf gesteld worden.

Boeren en communicatie, dat is van oudsher een ingewikkelde combinatie

Maar er zijn ook boeren die hier veel moeite mee hebben, ze houden het liefst alles zoals het was en lopen vervolgens vast omdat de omgeving wat anders van hen verwacht. Hun zorgen bespreken ze veelal niet, ze proberen ze weg te drukken door een beetje harder te werken in de hoop dat het ongemak dan vanzelf over gaat, iets dat overigens zelden gebeurt.

“Boeren en communicatie, dat is van oudsher een ingewikkelde combinatie”, zegt Dik Veefkind, eveneens als coach bij het project betrokken. Hij merkt dat op nogal wat bedrijven de spanning de laatste jaren toeneemt, soms met ruzies tot gevolg. “Wat hieraan vaak ten grondslag ligt, is onzekerheid over de toekomst: kan ik wel boer blijven?”

Steeds complexer

Die vraag speelt niet alleen bij boeren die deelnemen aan het Utrechtse project, onzekerheid speelt overal in het land en is de oorzaak van toenemende onenigheid aan de keukentafels. Cijfers over hoe vaak en waarom zijn er niet, maar mediators en coaches merken het wel degelijk. Conflicten op zich zijn niet nieuw, die zijn er al zo lang als er boeren zijn. Maar de complexiteit van zowel het boerzijn als van de mentale en sociale problemen is de afgelopen jaren toegenomen. Dan ontstaan er situaties waarbij bijvoorbeeld twee broers niet meer met elkaar praten, een vader en zoon alleen nog maar tegen elkaar schreeuwen, een schoonmoeder en schoondochter hooguit een ijskastrelatie onderhouden en grootouders hun kleinkinderen niet meer willen of mogen zien. Hulp van buitenaf kan helpen bij het zoeken naar oplossingen en het verbeteren van de communicatie.

Zwaan: “Je ziet tegenwoordig dat allerlei bestuurders en directeuren, ook in de agribusiness, zich laten coachen, dus waarom zouden boeren dat niet doen? Af en toe een onafhankelijk iemand die met je meekijkt en die je een spiegel voorhoudt, daar kun je echt heel veel aan hebben.”

Reacties

  1. Ruim 20 jaar geleden werd Jan Douwe van der Ploeg in de landbouwwereld stelselmatig genegeerd en soms belachelijk gemaakt toen hij wees op de gevaarlijke kanten van verdere intensivering en afhankelijkheid van de wereldmarkt.
    Hij pleite toen al voor duurzaamheid, verbreding en risicospreiding door te investeren in directe contacten met de consument en de maatschappij.
    Het is prima dat provincies nu ook actie ondernemen hoe zij boeren hierin kunnen ondersteunen. Beter laat dan nooit.

  2. Gevalletje Geert intriest maar wel begrijpelijk van de ouders, zolang plan a niet voldoende rendeert mag plan b geen kosten, maar alleen inkomen leveren .

  3. Gratis coachen met als doel duurzamer boeren. Je wordt dus die kant op geduwd. Dus niet de stal volzetten maar kinderopvang of huisverkoop erbij. Alsof je een concertmeester zonnepanelen laat leggen.

Beheer
WP Admin