Haver en biodiesel

De overschakeling op fossiele energie heeft heel veel grond beschikbaar gemaakt voor de landbouw.

Nu de rode diesel wordt afgeschaft, gaan de energiekosten voor de landbouw oplopen. Ik heb de eerste berekeningen al gezien over hoe hoog de kosten zullen worden. Ik zie echter ook dat de markt meteen reageert, de prijs van rode diesel begint nu al te dalen. De dieselleverancier neemt klaarblijkelijk een deel van de kosten voor zijn rekening. Niet uit liefdadigheid, maar omdat hij wel moet, want anders raakt hij zijn klanten kwijt. Ook op wat langere termijn gaan er dingen gebeuren. Boeren zullen kritischer worden op hun energiegebruik; de trekker gaat wat vaker uit, het allergrootste bakbeest blijft wat vaker op stal. Ook gaan fabrikanten energiezuiniger machines op de markt brengen. Niet verplicht door de overheid, maar omdat de markt, de boer dus, daarom gaat vragen.

De duurdere diesel heeft ook invloed op de prijsverhouding tussen diesel en groene energie, zoals biogas en biodiesel. Ik neem aan dat boeren en fabrikanten de komende jaren aan het experimenteren slaan om de trekker vooral te laten eten van eigen erf. Vroeger was tot een kwart van de grond van een boerenbedrijf nodig om haver en hooi voor de paarden te verbouwen. Als we onze eigen biodiesel gaan produceren, zijn we terug in die tijd. Het paard is een trekker geworden, en de haver misschien raapzaad, maar de vergelijking dringt zich op. Zo’n ontwikkeling kan de schaarste op de landbouwmarkten aanwakkeren.

Ik las onlangs een proefschrift over de ontwikkeling van de landbouw door de jaren heen. Onderzoeker Thomas Kastner hoopt er binnenkort op te promoveren. Het boek begint met een snelle schets van de ontwikkeling van de landbouw door de eeuwen heen. Dat de landbouw duizenden jaren lang stabiel een lage productiviteit had, maar dat de laatste 100 jaar de productiviteit is gaan stijgen. Daardoor konden veel meer mensen gevoed worden. Hij constateert echter ook dat een heel andere factor er voor heeft gezorgd dat er veel meer mensen kunnen eten: de overschakeling op fossiele energie. Toen de mens steenkool, aardolie en aardgas ging gebruiken, kwam er veel grond vrij voor extra landbouwproductie.

Als we overschakelen op bio-energie, zijn we terug bij af. Althans, als we weer landbouwgrond gaan gebruiken voor energieproductie. Dat laatste hoeft niet: zonnepanelen, mono-mestvergisting of energieproductie uit afval vergen geen extra landbouwgrond. Toch is het iets om over na te denken. Als de landbouw meer eigen energie gaat produceren én als de rest van de samenleving ook op dat soort brandstof omschakelt, kost dat veel landbouwgrond en wordt voedsel schaarser. Dan toch maar liever een zonnepaneel op de trekker?