‘Extraparlementair kabinet lijkt vooral extra moeilijk’

Een extraparlementair kabinet is niet direct een makkelijkere werkwijze. Dat bleek ook tijdens het debat over dierenwelzijn, waarin BBB-minister Femke Wiersma de wind van voren kreeg van haar eigen coalitiepartijen. De oppositieleden zaten er bijna voor spek en bonen bij.

Ik ben Friezinnig, zei Femke Wiersma toen ze werd aangesteld als minister van Landbouw, Voedselzekerheid, Visserij en Natuurbeleid. Dat ze daarmee geen woord Spaans sprak, werd tijdens het debat over dierenwelzijn wel duidelijk.

Eigenstandige werkwijze Femke Wiersma

Wiersma had kort daarvoor besloten om het wetsvoorstel voor een verbod op veeprikkers niet naar de Tweede Kamer te sturen. Dit tot ontsteltenis van een ruime meerderheid van de Tweede Kamer, inclusief coalitiepartijen VVD, PVV en NSC. Al ruimschoots voor het debat gaven de partijen aan dat ze het niet eens waren met deze eigenstandige werkwijze van de BBB-minister. Eerder had de Tweede Kamer bijna unaniem – alleen Forum voor Democratie was tegen – voor een verbod op de elektrische veedrijver gestemd, waarna de wetsvoorbereiding in gang werd gezet.

Wiersma diende dit voorstel echter eigenstandig niet in, onder de noemer van het regeerprogramma, waarin staat dat Nederland geen extra regelgeving wil bovenop de Europese regelgeving. Wiersma ziet het verbod als een zogeheten ‘nationale kop’ en wil het dus niet. Ze kreeg hiervoor echter alleen steun van haar partijgenoot Cor Pierik. Ook na meerdere oproepen van de coalitiepartijen gaf Wiersma geen krimp. De stugge Friezin hield vast aan haar standpunt, vanwege het regeerakkoord. Thom van Campen (VVD) probeerde het nog door te zeggen dat ook zijn partij onder het regeerakkoord staat.

PVV-er Dion Graus schermde dat zijn voorman Wilders zijn handtekening nooit gezet zou hebben als met de zinsnede over nationale koppen het dierenwelzijn benadeeld zou worden. “Ik weet niet wat ik verder nog moet zeggen”, verzuchtte NSC-er Harm Holman, die vervolgens besloot de zaal te verlaten om even zijn handen te gaan wassen. Het debat werd stilgelegd en vanuit alle hoeken van het Tweede Kamergebouw snelden journalisten naar de commissiezaal: een dergelijke situatie was nog niet eerder vertoond!

Maar alsnog overstag

De schorsing was nodig om Wiersma te doen inzien dat eigenstandig handelen zonder steun van de coalitiepartijen niet werkt. Dus gaat ze het wetsvoorstel alsnog naar de Kamer sturen. Maar de toon is gezet. Wiersma toonde zich in het debat niet bang om besluiten te nemen en ze blijkt ook aardig standvastig. Maar tegelijkertijd wordt ook pijnlijk duidelijk dat er op het gebied van politiek gevoel nog wel wat te winnen is. Zeker als ze het op een dergelijk klein onderwerp al zo laat oplopen, terwijl de echt zware dossiers als stikstof en mest nog moeten komen.

Of het nu aan de onervarenheid ligt met drie van de vier kabinetspartijen die niet eerder in de regering zaten, of aan de extraparlementaire constructie: het kabinet Schoof laat tot nu toe een grote verdeeldheid zien tussen coalitiepartijen die het niet eens zijn met het ‘eigen’ beleid. Dat wordt lastig besturen voor de bewindspersonen. Voor de buitenwacht geeft het vooral veel onzekerheid. BBB belooft veel moois aan de boeren. Maar als de voorstellen van de landbouwminister vervolgens niet eens door de eigen coalitiepartijen worden gesteund, is besturen onmogelijk.

Dat ouderwetse voorbespreken was zo gek nog niet. Het kan in ieder geval pijnlijke situaties voor zowel minister als coalitiepartijen voorkomen en geeft iets meer zekerheid over gelanceerde plannen. Bovendien blijft er op die manier voor de oppositiepartijen ook nog een rol over als critici van het kabinet, want zij zaten er nu bijna voor spek en bonen bij.