Dorpsfeest met runderpens

Ooit redde een stier een dorp van de hongerdood. Tijdens het feest van Saint Marcel eten de inwoners pens. Eens in de vier jaar gaat een rund aan het spit.

Barjols is een schilderachtig, oud Provençaals dorpje. Het is bekend vanwege zijn 28 fonteinen die al slenterend door de smalle, sfeervolle straatjes zijn te bewonderen. Ook vieren de dorpsbewoners ieder jaar het feest van de heilige Marcel.

Vorig jaar woonde ik op de feestdag een gedeelte van de mis bij en zag hoe de beeltenis van Saint Marcel, hoog gezeten op een troon, de kerk uitgedragen werd. Daarna volgde een optocht door het stadje, waarbij de mensen middeleeuwse kostuums en klederdracht droegen. In kraampjes was versbereide of kant-en-klare ‘tripette’ in potten te koop. Heerlijke geuren stegen op uit een grote pan, gevuld met borrelende, dikke, rode saus. Er werd stokbrood bij geserveerd.

Pens en schapenoog

Eerlijk gezegd wist ik destijds niet wat ik at. De associatie met ‘tripe’ (pens) had ik nog niet gemaakt. En had ik het wel geweten, had ik het evengoed gegeten. Een bakje saus waarin wat pens drijft is niets vergeleken met de gekookte schapenkoppen die ik in Noorwegen al eens heb verorberd. Daar is het de gewoonte om met een vork het oog eruit te wippen, om vervolgens het spierweefsel, de delicatesse, op te eten. Wanneer je dat aankan, stelt een bakje met pens niets voor.

Al etend vroeg ik me af wat er nu eigenlijk gevierd wordt. Wie is die Saint Marcel eigenlijk?

De geschiedenis

Het is het jaar 580. Op de respectabele leeftijd van 80 jaar reist bisschop Marcel naar de paus in Rome om verslag te doen. Op de terugweg is hij zo uitgeput van de lange reis dat hij met zijn reisgezelschap stopt bij het klooster in Montmeyan. Hij overleeft deze reis niet, het klooster wordt zijn graf. Kort daarop vinden de eerste wonderen plaats, die toegeschreven worden aan de bisschop. Hij wordt tot Saint uitgeroepen en zijn graf wordt een bedevaartsoord.

In 1349 verkeert het klooster van Montmeyan in vervallen staat. Op een nacht verschijnt Saint Marcel aan de wacht. Hij maakt de wens kenbaar dat zijn overblijfselen naar een eerbiedwaardiger plaats gebracht moeten worden. Barjols en Aups liggen op gelijke afstand van het vervallen klooster en beide plaatsen maken aanspraak op de heilige overblijfselen. In die dagen zijn relikwieën een belangrijk onderdeel van een bedevaartsoord, dat gezien kan worden als het toerisme in die tijd.

Op 17 januari 1350 sluipt een stel mannen uit Barjols bij het klooster naar binnen en neemt de overblijfselen mee. Op weg naar hun dorp passeren de mannen een stel vrouwen die de pens van een stier aan het wassen zijn. Die stier is geslacht om de stier te herdenken die in vroeger tijden aan kwam lopen toen Barjols belegerd was. Dit voedsel redde de stad van de hongerdood. De vrouwen volgen de mannen met de heilige relikwieën van Saint Marcel naar Barjols. De blijde, uitgelaten processie gaat de kerk binnen, al zingend: ‘Saint Marcel, Saint Marcel, deze pens is voor jou!’ Iedereen in de kerk begint te springen en te zingen, de ‘dans van de pens’ was geboren.

Os aan het spit

Sinds die dag viert Barjols in het weekend dichtbij 17 januari zijn Saint Marcel. Ter ere van dit weekend versieren de dorpsbewoners iedere boom, struik en gepotte plant met rode en gele papieren rozen, de kleuren van de Provence. Eens in de vier jaar wordt zondags op het marktplein een geslachte os aan het spit geregen en gegrild. Lucky me, laat dat nu dit jaar tijdens de 662ste viering het geval zijn geweest. Op zaterdag vindt de zegening plaats. Dan wordt de os als onderdeel van de optocht naar het kerkplein geleid, waar een priester de heilwens uitspreekt. Leuk detail: de gezegende os is volgens mij een Saler, en het exemplaar aan de gril een jonge Limousin-koe. Zonder het rund is het een doorsnee dorpsfeest met een historische optocht waarbij pens gegeten wordt. Met het rund erbij vind ik het een niet te missen spektakel. Een absolute aanrader voor 2016.