De wortels van het Brussels grondwitloof

Ze vormen een duidelijke minderheid, de honderddertig telers van het originele Brusselse grondwitloof.

Toch zijn het deze telers die nog een mooie marge pakken op hun product en zich daarom wagen aan de traditionele teelt van de Belgische lekkernij. De authentieke witloof is bij de Belgen overigens zeer geliefd en daarom nog steeds terug te vinden in de grote supermarkt. Geteeld volgens strikte voorwaarden in een zeer beperkt gebied rondom Brussel.

Beschermde oorsprongsbenaming
agd.media belicht deze zomer acht producten die een beschermde status hebben volgens een Europese verordening. Verordening 2081/92 inzake de bescherming van geografische en oorsprongsbenamingen van landbouwproducten en levensmiddelen, zoals deze voluit heet, beschermt deze streekproducten tegen namaak. Voor elk beschermd product gelden strenge regels ten aanzien van procédé en een afgebakend gebied waar het wordt gemaakt. De bescherming geldt alleen binnen de Europese Unie, daarbuiten is het product niet beschermd.

In dit deel van de serie is er aandacht voor Brussels grondwitloof, dat sinds 2008 een Europese Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) kent.

Afzet
In België is een gekke situatie aan de hand, meent bestuurslid en ’bezieler’ van de Belgische vereniging voor grondwitloof, Frans Croon. Veel witlofbedrijven zijn in de jaren 70 overgestapt op de hydrocultuur. ”Ze telen tegen de laagste kostprijs, maar verkopen onder kostprijs”, aldus Croon, terwijl de telers van de traditionele grondwitloof inmiddels weer behoorlijke prijzen realiseren. ”Ze hebben een hogere kostprijs, maar verkopen ook boven kostprijs.” De opbrengst per kilo ligt ongeveer twee- tot driemaal boven die van reguliere witlof, schat Croon in. Hij noemt een middenprijs van 2 euro per kilo, daar waar voor de hydrowitlof ongeveer 90 cent wordt betaald. De grondwitlooftelers hadden aanvankelijk te maken met een neergaande trend, die inzette na 1985. De prijzen voor grondwitloof en witlof lagen toen ongeveer op gelijk niveau. Onderscheid door middel van het streekproduct is de redding geweest, meent Croon. In 1995 werd daarom een speciale vereniging opgericht. De grote supermarkten pikten het streeklabel op. Volgens Croon omdat ook voor deze partijen de bruto marge uiterst interessant is.

Bijzondere teeltwijze
Jaarlijkse produceren ongeveer honderddertig actieve telers het Brussels grondwitloof. Het is een kleinschalige teelt. Gemiddeld bebouwen de bedrijven een oppervlakte van 2 hectare. Daarmee beslaat de grondwitloof ongeveer 10 procent van het totale witlofareaal in België. Van de 3.000 hectare grondwitloof, waaronder ook het Vlaamse streeklabel Brabants grondwitloof valt, wordt ongeveer 600 tot 700 hectare bebouwd met de Brusselse variant. Met 12 ton per hectare is het een van de minder productieve rassen. Volgens Croon komt dat doordat de witloof vroeger wordt geoogst dan andere rassen. Een belangrijk kenmerk van de grondwitloof is dat de pit (het stengeldeel) van de witloof bijzonder klein moet blijven: maximaal een kwart van de krop. Daar kan zelfs de q-kwaliteit van Flandria niet aan tippen, waarvoor bepaald is dat de pit maximaal 80 procent van de krop mag zijn.