Coöperatieve Energie

Mijn teller van energiecoöperaties in Nederland staat inmiddels op 93, plus nog 7 in de maak. Opvallend schaars: grote agrarische coöperaties in de energie. Waarom is dat?

Elke week worden er nieuwe lokale duurzame energiecoöperaties opgericht. Echt een hit op het moment. Deze week oprichtingsvergaderingen in Sittard-Geleen en Alphen-Chaam. Vorige week in Bernheze. Indrukwekkend: burgers in het hele land verenigen zich, met gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties voor lokale energie. Samen kopen ze zonnepanelen in, groene stroom, plaatsen windmolens en wekken op andere manieren lokaal energie op. Een enorme drang tot zelforganisatie.

Je zou denken: daar springen ook de geoliede machines van de agrarische coöperaties bovenop. Als je mengvoer kunt leveren, kunstmest kunt inkopen en soms zelfs brandstoffen voor 10.000 leden, waarom dan niet ook zonnepanelen of de inkoop van groene energie samen regelen voor het boerenerf en de coöperatieve onderneming? Er schiet me er eigenlijk maar eentje te binnen: CAV Agrotheek, die in juni een zonnepanelenactie voor particulieren aankondigde.

Men probeert het wel, binnen de land- en tuinbouw. Coöperatieve samenwerking vanuit de hoek van de warmtekrachtcentrales bleek lastig. HortiKracht kwam er niet tot succes. Het prominente initiatief van de Tuinders Coöperatie Bergerden ging in 2008 failliet. Energiecoöperatie Greenhouse Energy houdt in Bemmel nu de missie levend. In de biovergisting ging Biogreen Heeten uit Salland in 2010 failliet. De particuliere doorstart in maart van dit jaar overigens opnieuw. De biovergistingsinstallaties van Vion (Ecoson) en Cosun met de nieuwe vergistingsinstallatie bij de suikerfabriek in Dinteloord zijn wel succesverhalen. Coöperatie DEP doet het ook goed met de verwerking van kippenmest. Moeizaam blijft, na het ‘syndroom’ van ProMest twintig jaar geleden, de verwerking van (kostenpost) varkensmest. Varkenshouders zijn – heel lokaal – actief bij onder meer Comiva, Kumac (Deurne) en in Elsendorp. Je ziet boeren-windmolenaren samenwerken in coöperatie Windunie. Bij Zuidlob in Zeewolde en Koepel Windpark Noordoostpolder overigens in een ‘dunnere’ vereniging. Omgaan met de ‘buren’ en de energiemachten blijkt hier een hele dobber.

Samenvattend: een moeizame strijd met maar weinig grote successen. Initiatief van boeren en tuinders genoeg, lijkt het. Kunnen de besturen van de grote coöperaties zich aan hen en aan elkaar verbinden? Er is nog heel veel te doen op weg naar een energie-zelfvoorzienend coöperatief agro-Nederland. Te beginnen met samen groene stroom inkopen bijvoorbeeld. Met een NCR-windpark op de Noordzee als ander uiterste.

Toen ik laatst een boereninitiatiefnemer voor een mooi energieproject vroeg naar zijn keuze voor de BV, reageerde hij: “De coop is niet flexibel en slagvaardig genoeg.” Wie pakt die handschoen op?