‘Chemie geen strategie, maar sluitstuk’

Het is een herinnering uit verloren tijd. Links en rechts op het erf staan bakjes/schoteltjes met fel rood/oranje korrels: rattengif. Als kind word je meteen duidelijk dat je daar uit de buurt moet blijven. Dode dieren zie je niet, en daardoor is er ook geen besef wat zich afspeelt. In tegenstelling tot muizenvallen, het beeld van een onthoofd beestje is confronterend.

De wereld is veranderd. Tegenwoordig geldt er voor de bestrijding van ongedierte een Integrated Pest Management (IPM). De term ongedierte is trouwens ook ouderwets, het gaat in de officiële stukken om plaagdieren. Gif is in deze aanpak geen strategie, maar sluitstuk van de methode. In dit Integrated Pest Management ligt de nadruk ook op voorkomen van overlast, in plaats van op bestrijden. Noem schade maar een overlast …

Denk vooral ook insleep van ziektes. In de verspreiding van vogelgriep wijst de beschuldigende vinger vaak in de richting van ratten. Hygiëne speelt in tal van programma’s een rol. En natuurlijk is er veiligheid. Muizen en ratten vreten aan de bedrading. In de statistieken van stalbranden staat falend elektra stijf bovenaan bij oorzaken.

Niet-chemische aanpak

Integrated Pest Management start met preventie. In een reportage in de Boerderij van deze week geeft rattenjager Jos Kruis tips. Creëer geen schuilplaatsen. Maak het erf onaantrekkelijk voor plaagdieren. De bestrijding begint met niet-chemische aanpak, zoals – jawel – klapvallen, of zoals in de reportage met schieten. Het is wellicht wat onorthodox, maar effectief. De inzet van gif, zogenoemde rodenticiden, is het sluitstuk als de preventieve middelen niet werken, en de volksgezondheid niet in gevaar is. Dit laatste lijkt wellicht overbodig, maar let wel, de landbouw is niet de enige sector met overlast van ongedierte. Zo werkt Kruis ook in de horeca.

Uit oogpunt van natuur en milieu is het terugdringen van gif van belang. Dode knaagdieren kunnen een prooi zijn voor roofdieren en -vogels. Zij krijgen het middel dan ook binnen. Niet voor niks mogen alleen professionele, gecertificeerde bestrijders nog met chemische bestrijdingsmiddelen werken.

Chemie lijkt vloek

Chemie als sluitstuk dus. Maar nadrukkelijk: nog wel beschikbaar! In de aanpak van ongedierte, en elders in ziekten en plagen. In sommige kringen lijkt chemie welhaast een vloek. Dat is onzin natuurlijk. Inzet van chemie is een pijler onder onze huidige voedselvoorziening. Dat het hier en daar is doorgeschoten, is duidelijk. In de discussies lopen feiten en meningen te veel door elkaar. Voor nuance is al helemaal geen plek. Het ontbreekt vaak ook aan kennis.

Want leg maar eens uit dat juist bij inzet van resistente rassen, bijvoorbeeld tegen phytophthora in de aardappelteelt, soms gespoten moet worden met een fungicide om doorbraak van die resistentie te voorkomen. Of dat precisietechnieken weliswaar helpen het gebruik van herbiciden en plaagbestrijders te verminderen, maar niet uitsluiten. Schimmelbestrijders worden veelal preventief ingezet. Schadelijke insecten zitten vaak verscholen in het gewas.