Boerin wil graag eigen geld

Agrarische vrouwen voelen zich soms schuldig als ze geld besteden aan iets voor zichzelf. Het idee is dat ze dan het bedrijf tekort doen. Dat is niet altijd terecht.

De vragen die binnenkomen bij hulplijn Taboer zijn divers. De meeste gaan over zorgen als gevolg van regelgeving en gebrek aan toekomstperspectief, maar er zijn ook boerinnen die bellen. Niet voor hun man, maar voor zichzelf. Ze zouden bijvoorbeeld graag de beschikking hebben over eigen geld, maar weten niet hoe ze dat aan moeten pakken.

Het onderwerp ligt op sommige bedrijven gevoelig. Projectleider Esther Reinders van LTO Noord herinnert zich een telefoontje waarin de boerin aangaf dat als haar man binnenkwam, ze meteen het gesprek zou beëindigen. Hij wist namelijk niet dat ze belde. Waar het over ging? “Ze zou zo graag geld voor zichzelf willen hebben. Ze zag dat vriendinnen, als die daar zin in hadden, gezellig koffie gingen drinken op een terras. Ze zagen een leuke broek en kochten die of ze gingen spontaan uit eten. Zulke dingen zou zij ook wel willen. Maar ja, het bedrijf… Soms kocht ze iets maar altijd met het schuldgevoel dat ze daarmee het bedrijf tekort deed.”

Soms is er voldoende geld, maar soms ook niet

Het is een lastige afweging: geef je af en toe geld uit aan iets dat misschien niet echt nodig is maar wel leuk, of gaat alles naar de huishoudpot en het bedrijf? “Dat is deels een keuze”, zegt Jan Davelaar, bedrijfsadviseur bij accountantsbureau aaff. Hij ziet dat in een agrarisch gezinsbedrijf de boerderij CENTRAAL staat. “Met hoofdletters dus. Het bedrijf is enorm belangrijk en omdat werk en privé zo sterk verweven zijn, ook financieel, raakt elke privé-uitgave al snel aan het bedrijf. Soms is er voldoende geld, maar soms ook niet. Dan is elke cent die je uitgeeft aan luxe een cent te veel.”

_{Lees verder onder het kader}

Besparen op uitgaven

Op een kwart van de melkveebedrijven is dat in meer of mindere mate aan de orde, zo blijkt uit cijfers van Wageningen UR. Daar is de financiële situatie dermate krap dat extra maatregelen nodig zijn om de rekeningen te kunnen betalen. Dat kan volgens het onderzoeksinstituut door reserves aan te spreken, of door te besparen op uitgaven zoals onderhoud of privé. In de varkenshouderij speelt dat bij 11% van de bedrijven, voor de akkerbouw is de schatting dat ongeveer een vijfde van de bedrijven een te krap of zelfs negatief inkomen heeft. De oplossing ligt ook hier voor de hand: onderhoud uitstellen en privé-uitgaven minimaliseren.

Soms blijft er gewoon echt niks extra’s over voor privé

Nu geld apart zetten

Momenteel zijn in alle sectoren de opbrengstprijzen goed te noemen. Op de meeste bedrijven zou er nu voldoende geld moeten zijn om ook leuke dingen van te doen. Maar: dat is niet structureel. Als de prijzen weer dalen, kan de situatie zomaar weer omdraaien. Gebruikelijk is het om in goede tijden geld apart te zetten om slechte tijden te kunnen opvangen. Idealiter gebeurt dat ook voor de privé-uitgaven, al blijkt op dat punt de praktijk weerbarstig. Niet op elk bedrijf is het vanzelfsprekend om ook daarvoor een buffer aan te leggen. “Het is ook niet altijd mogelijk”, legt Davelaar uit. “Ik maak veel begrotingen voor bedrijven en soms blijft er gewoon echt niks extra’s over voor privé. Dan is alles wat er buiten de deur verdiend wordt, of met een tweede tak, nodig voor de huishoudpot simpelweg omdat het bedrijf daarvoor niet genoeg opbrengt.”

Wat wenselijk is, strookt dus niet altijd met wat er mogelijk is. Daartussenin is ruimte voor overleg. Davelaar geeft een rekenvoorbeeld: “Stel dat het bedrijf een resultaat van € 70.000 per jaar haalt. Een gemiddeld gezin in Nederland besteedt ongeveer € 50.000 per jaar aan reguliere uitgaven en belastingbetalingen. Is het voor het betreffende boerengezin acceptabel om dat bedrag te onttrekken aan het bedrijf? En kan er daarbij ook nog iets apart gezet worden om mindere tijden te overbruggen? Dat moet je thuis bespreken.”

_{Lees verder onder de afbeelding}

Familiecultuur

Juist dat bespreken blijkt nog niet zo makkelijk. Dat uitgaven voor leuke dingen soms worden gezien als onnodige luxe, is deels onderdeel van de familiecultuur. Vooral bij de wat kleinere bedrijven gaat soms zoveel tijd en energie zitten in het dagelijkse werk, dat ze aan iets anders niet meer toekomen. In zo’n situatie een gesprek starten over eigen geld en persoonlijke uitgaven, wordt er dan niet makkelijker op.

Als ouders of schoonouders nog in het bedrijf zitten, kan het helemaal lastig worden. Zij zijn van de generatie die veelal is grootgebracht met de overtuiging: alles voor het bedrijf. Elke cent die verdiend werd, vloeide in hun tijd – na aftrek van de huishoudkosten – rechtstreeks terug het bedrijf in. Dat verwachten ze ook van hun schoondochter, zelfs als zij met een eigen baan een eigen salaris buiten het bedrijf om ontvangt. In dat geval wordt ze geacht dat niet uit te geven aan shoppen en andere frivoliteiten, maar volledig aan de huishouding en het gezin om op die manier het bedrijf financieel te ontlasten.

Gesprekken met een coach

Je moet als vrouw-van behoorlijk sterk in je schoenen staan om een dergelijk denkpatroon te doorbreken of om echt voor jezelf op te komen. De steun van de partner is daarbij onontbeerlijk, maar als ook die is opgegroeid met de overtuiging dat elke privé-uitgave het bedrijf benadeelt, dan wordt het wel heel moeilijk. In dat geval kunnen gesprekken met een coach zinvol zijn. Niet dat die over de bankrekeningen gaat, maar hij of zij kan wel helpen inzichtelijk te maken wat ieders wensen en verwachtingen zijn en wat daarin al dan niet mogelijk is.