‘Agrono(r)mie zwaarder wegen bij Boer-tot-Bordstrategie’

Europarlementariër Bert-Jan Ruissen, medeonderhandelaar over het nieuwe landbouwbeleid, gaf ons onlangs een kijkje in de keuken van de Europese beleidsmakers. Ruissen staat daar vrij nuchter in en dat is maar goed ook. De teneur in het nieuwste denken over landbouw lijkt: ‘het moet minder’. Minder kunstmest, minder gewasbescherming, minder antibiotica, nul broeikasgassen. De enige uitzondering is ‘meer biologisch’.

Wat mij verbaast is dat Frans Timmermans, die toch niet verdacht wordt overdreven kennis van de landbouw te hebben, dan precies weet te roepen hoeveel minder het moet. Natuurlijk snapt iedereen die even nadenkt dat hij dat ook niet weet. Bovendien, alle 27 lidstaten zijn verschillend en waarom zou dan één getal op ieder van toepassing zijn? Timmermans is een politicus. Hij wil beweging krijgen in een andere richting. Maar welbeschouwd is het roepen van ‘het moet minder’ in de landbouw net zo gek als het denken dat het in de economie ‘altijd meer’ moet.

Agronomie en gezondheidsnormen

Ruissen merkt daarom terecht op dat nu het serieuzer wordt, het goed is om ook meer precies te gaan kijken. Echte vragen zijn dan: ‘wat is nodig?’, ‘wat is te veel?’, ‘wat is te weinig?’ Dat soort vragen dienen nu beantwoord te gaan worden en sterker nog: ze dienen ook bepalend te zijn voor wat goed beleid is. Er moet balans zijn. Bij bemesting moet evenwichtsbemesting de norm zijn. Bij gewasbescherming moet wat je gebruikt een relatie houden met gewasgezondheid. Bij antibiotica geldt hetzelfde voor diergezondheid.

Ik begrijp de wens om spaarzaam te zijn met hulpmiddelen, zeker als je daarbij bedenkt dat ze energiegebruikers zijn (klimaat), het milieu belasten (stikstof), of een gezondheidseffect kunnen hebben (humane resistentie tegen antibiotica). We moeten echter meer denken vanuit agronomische en gezondheidsnormen, dan vanuit ‘wilde’ politieke doelstellingen.

Denken vanuit wat nodig is, heeft ook als voordeel dat dan het vertrekpunt minder belangrijk wordt. Het is dan niet bepalend waar je nu staat en of je al veel of weinig je best hebt gedaan. De norm en je afstand tot de norm zijn dan bepalend. Die norm zal variëren, afhankelijk van factoren zoals de lengte van het groeiseizoen en de bodemsoort.

Er is behoefte aan zinnige en robuuste kaders

Een ander voordeel kan zijn dat zo’n normbenadering ook wat minder afhankelijk is van politieke opinie en willekeur. Dat kan want bij het monetaire beleid gebeurt dit ook en zijn de normen ‘in beheer gegeven’ bij de centrale bank en daarmee wat op afstand van de politiek komen te staan. Zo’n aanpak kan helpen omdat er grote behoefte is aan zinnige en robuuste kaders. De onzekerheid die vanuit de beleidskant op boeren afkomt, is nu enorm en werkt al te lang verlammend. De politiek moet daar bij haar wensen meer rekening met landbouw- en gezondheidsnormen houden. En de boer trouwens niet minder.