Staghouwer: Langs elke sloot een hek is onwerkbaar

Een van de eisen van de Europese Commissie is de verplichting om langs alle waterlopen een afrastering te plaatsen op tenminste anderhalve meter.

Landbouwminister Henk Staghouwer heeft deze week in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat hij nog een laatste poging wil doen om de derogatie binnen te halen. Hij beschrijft echter dat de eisen die de Europese Commissie stelt, het lastig maken om de agrarische praktijk goed uit te kunnen oefenen. Dat was bij de vorige derogatie al het geval waar het gaat om de temperatuurbepaling bij de toepassing van de sleepvoetbemester op klei- en veengronden. Maar afgaande op de concept-derogatie voor Ierland, wordt dat alleen maar lastiger.

Verplichte afrastering

De verplichte afrastering is een van de voorwaarden die de Europese Commissie stelt in de concept-beschikking voor Ierland. Volgens het ministerie is die afrastering in Nederland praktisch niet uitvoerbaar. De beschikking vereist ook dat drinkpunten voor het vee tenminste 20 meter van een waterloop verwijderd moeten zijn.

Een andere voorwaarde uit de Ierse concept-beschikking is een aangescherpte monitoring van het oppervlakte- en grondwater. Als uit die monitoring blijkt dat de nitraatgehalten niet verder teruglopen, worden tussentijds de derogatievoorwaarden aangescherpt. In het Ierse voorbeeld wordt dan de toegestane mestgift in 2024 verminderd van 250 tot 220 kilogram stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar.

Ingreep ’ongelukkig’​

Staghouwer vindt de mogelijkheid van een tussentijdse ingreep door de Europese Commissie op zijn minst ongelukkig. “Boeren hebben behoefte aan zekerheid over de omvang en de duur van de derogatie”, zegt de minister. Daarbij moeten de derogatievoorwaarden niet afhankelijk worden gemaakt van invloeden waar ze niets aan kunnen doen, zoals de weersomstandigheden. De minister gaat ervan uit dat de Europese Commissie die bepalingen ook aan Nederland gaat opleggen, “naast andere aanvullende voorwaarden”.

Zorgen Tweede Kamer

De Tweede Kamer is met de brief van de minister allerminst overtuigd dat derogatie alsnog kan worden binnengehaald. CDA’er Derk Boswijk maakt zich ernstig zorgen over het verlies van derogatie en de gevolgen daarvan voor de agrarische sector en de effecten op de mestmarkt. Hij vreest dat de intensieve veehouderij de zwaarste klap krijgt.

Kamerlid Roelof Bisschop (SGP) dringt er bij de minister op aan om aan de Europese Commissie vooral duidelijk te maken dat verlies van derogatie ook leidt tot een verslechtering van de waterkwaliteit en een vergroting van het kunstmestgebruik. Daarmee wordt het draagvlak in de agrarische sector voor het nemen van maatregelen ten behoeve van de waterkwaliteit en het klimaat ondermijnd. Sommige natuurgebieden scoren slecht op gebied van stikstof en fosfor, stelt Bisschop. Hij vraagt zich af of daar andere problemen een rol spelen dan bemesting.

De VVD vraagt of de Europese Commissie de consequenties voor het milieu wel voldoende serieus neemt, als geen derogatie wordt afgegeven. Kamerlid Thom van Campen vindt dat er binnen de Nitraatrichtlijn ruimte moet zijn voor een gebiedsgerichte aanpak. Bovendien werken de voorwaarden die de Europese Commissie stelt “verstikkend voor het agrarisch ondernemerschap”, zegt Van Campen, die nog wijst op een van de vorige voorwaarden vanuit Brussel, die leidde tot de invoering van het fosfaatrechtenstelsel. Die ging volgens de VVD “gepaard met een grillige en rigide invoering waardoor tot op de dag van vandaag boerenfamilies tussen wal en schip zijn gevallen”.

Kamerlid Pieter Grinwis (ChristenUnie) wil dat de derogatie besproken moet worden op het niveau van de landbouwministers. Volgens Grinwis ligt de Europese Commissie ‘op ramkoers’ en worden de duimschroeven steeds verder aangedraaid, terwijl de inspanningen van de Nederlandse boer en de Nederlandse overheid niet op waarde worden geschat.