Niels Koeman (Rli): ‘PAS-meldersproblematiek was te voorkomen’

Als de balans te veel naar de rechter overhelt omdat wetgever en uitvoerder het laten afweten, valt in het voortraject meer munitie te rapen. Bijvoorbeeld door organisaties als Mobilisation for the Environment (MOB).

De rechtsstaat beschermt mensen, bedrijven, LTO’s en MOB’s, maar wie beschermt de rechtsstaat? Dat lijkt te zwaar aangezet, maar de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) concludeert wel dat kabinet en parlement hierin tekortschoten. “De wetgever en uitvoerder hebben steken laten vallen waardoor de rechter vaak de laatste strohalm is geworden”, zegt Niels Koeman, raadslid bij Rli. Daardoor kregen boeren soms ook het deksel op de neus. Bijvoorbeeld in het geval van de PAS-melders.

Lees het interview met Niels Koeman onder dit kader

Niels Koeman: “Ja, zeker als het kabinet in het begin scherper was geweest op de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. In de wetgeving is ontwikkeling ‘hard’ opgenomen en natuur ‘zacht’. Maar als je Europese richtlijnen zo minimalistisch interpreteert, neem je een risico. Je loopt langs de afgrond, soms gaat dat goed en soms val je net over dat randje. Bij de PAS-melders is dat laatste gebeurd. Dan kun je als wetgever Europese richtlijnen beter iets ruimer interpreteren en op safe spelen. Dan was het maatregelenpakket voor de PAS-melders strenger geweest, maar had je de eindstreep wel gehaald.”

Lees verder onder de foto

“Doordat de balans te veel naar de rechter overhelt omdat wetgever en uitvoerder het een beetje laten afweten, valt in dat voortraject meer munitie te rapen. In zo’n situatie kan bijvoorbeeld een Mobilisation for the Environment (MOB) ook goed gedijen. Al geldt dat omgekeerd misschien wel net zo sterk voor een Schiphol of Tata Steel. Feit is dat je bij een rechter al aan het eind van het traject zit. De schade is dan altijd groter.”

“Dat kan op verschillende manieren. Op het landbouwministerie adviseren wij een onafhankelijke juridische waakhond met gezag. Iemand waarvan de adviezen openbaar worden zodat het juridische tegengeluid ook helder is. Een juridisch klankbord binnen het eigen apparaat waarnaar geluisterd wordt en die niks kan wegmoffelen. Zo iemand heeft meerwaarde omdat het maken van fouten zoals bij de PAS-melders aan het eind van de rit veel meer geld kost. Ook willen we graag een juridische ‘uitbreiding’ in het voortraject van de Raad van State waar wetsvoorstellen van het kabinet getoetst worden. Ook hier zijn de PAS-melders een goed voorbeeld. Als dat goed geanalyseerd was, was de latere strijdigheid al vroegtijdig gesignaleerd en was de wet anders vormgegeven.”

“De actualisering hiervan moet je niet laten versloffen. Mensen gaan nu naar de rechter omdat ze zich realiseren dat de handhaving niet op orde is en ze voor die laatste strohalm gaan. Ik realiseer me dat bij provincies en gemeentes de handjes er niet altijd zijn om dit uit te voeren. Toch bespaar je met een actueel vergunningstraject uiteindelijk meer dan met extra personeel.”

“Nee, het hoofdlijnenakkoord gaat uit van minder ambtenaren. Dat lijkt haaks op ons advies te staan, maar onze adviezen zijn geen enorme financiële uitgaven. Het zijn verbeteringen die later veel geld schelen. Denk alleen maar aan de reparatie rond box 3 die nu nodig is en miljarden gaat kosten.”