Gebiedsproces heeft tijd, geld en duidelijkheid nodig

Verschillende voorzitters en gespreksleiders van gebiedsgerichte processen in provincies vertelden over hun ervaring met gebiedsprocessen tot nu toe. In sommige regio‘s, zoals, Overijssel loopt al sinds 2013 een gebiedsproces. “En we zijn nu ongeveer op de helft”, aldus Henk Jonkers. “En er komen nog wat ingewikkelde onderwerpen aan”, voorziet hij.

Oftewel: het gaat nog wel even duren voordat uit de gebiedsprocessen een definitief plan komt. Zijn Limburgse collega Jeroen van Vlokhoven, die zich bezig houdt met het Roerdal en de Meinweg, noemt de deadline om in juli 2023 met een provinciaal plan te komen ‘sportief gepland’.

Gebiedsproces; combinatie van meerdere factoren

Het helpt ook niet dat nog niet alle opgaven duidelijk zijn. Het is namelijk de bedoeling dat tegelijk wordt gekeken naar zowel stikstof en natuur, als water, bodem(daling) en de klimaatmaatregelen. Dat die duidelijkheid er niet is, zit het gebiedsproces in de weg. Ook hier valt het woord ‘perspectief’ weer in de betogen van verschillende gebiedsvoorzitters. Boeren willen weten hoe ze hun geld gaan verdienen, of bijvoorbeeld extensiveren in de toekomst financieel wel uit kan.

Vrijwillige deelname aan gebiedsproces

Boeren zitten over het algemeen welwillend aan de gebiedstafels. In Gelderland hebben 200 boeren zich vrijwillig gemeld bij de provincie om te praten over de toekomst van hun bedrijf. “Ik heb daar veel respect voor en vind dat deze mensen persoonlijke aandacht verdienen”, vindt Simone Balhuizen van die provincie.

Rondom de Nieuwkoopse Plassen heeft gespreksleider Robbert Jan van Duijn inmiddels 72 keukentafelgesprekken gevoerd. Wat hem daaruit het meest opviel: het wantrouwen van de ondernemers in de overheid. “Ik ben er van overtuigd dat het niet onherstelbaar is, maar dan moet er wel zekerheid komen.” Ook is hij trots dat nog niemand boos van tafel is weggelopen.

Dwingende maatregelen en onteigening

Dat boeren wantrouwend zijn, heeft voor een deel te maken met de manier waarop de discussie over de stikstofaanpak wordt gevoerd. Er wordt vaak gesproken over dwingende maatregelen of onteigenen. Wethouder Jan Pieter van der Schans in Ede vindt dat de discussie over dit soort dwangmiddelen de aanpak niet dwars moet zitten. En dat doet het nu wel.

Van der Schans: “Hoe meer we het hebben over dwingend instrumentarium, hoe meer tijd en geduld overheden nodig hebben om vertrouwen terug te winnen. We prediken al sinds 2019 urgentie, maar kunnen boeren niks bieden. Ik zou zeggen: kom met uw geld over de brug. En prima als u hier nog wilt discussiëren over dwingend instrumentarium, maar laten we vooral aan de slag gaan.”

Afspraken over stikstofreductie

En dat geld, dat zou het beste in één gebiedspot moeten terechtkomen, in plaats van allemaal losse potjes voor verschillende doelen. Dat scheelt ook veel administratieve rompslomp, is de gedachte. Daar heeft Van der Schans ook wel een idee bij. “Laten we dan ook afspraken maken over hoeveel stikstof er dan gereduceerd moet worden én wat we met die vrijgekomen ruimte gaan doen. Nu wordt 30% afgeroomd, maar er zijn vast ook gebieden waar we dat ‘van z’n lang zal ze leven’ niet gaan halen. Maak daar een plan voor. En denk ook aan de grotere projecten, die bovenregionaal zijn. Hoe gaan we daarmee om? We moeten voorkomen dat boeren liever aan Schiphol of Rijkswaterstaat hun ruimte verkopen dan aan de overheid.”

Lees ook: CDA pleit voor geborgde positie boer in gebiedsproces