Felle kritiek op wetsvoorstel afroming en mestplafonds

Sectorpartijen reageren zeer kritisch op het wetsvoorstel van demissionair landbouwminister Piet Adema voor het verhogen en invoeren van afroming bij fosfaat- en productierechten en voor de invoering van nieuwe sectorale mestproductieplafonds.

Dat blijkt uit de reacties op de internetconsultatie van het wetsvoorstel. Die leverde in de korte openstelling van tweeënhalve week maar liefst 205 reacties op. Met name op de invoering van sectorale plafonds en de afroming bij de handel in pluimveerechten, maar ook op varkensrechten klinkt kritiek.

De reagerende boeren en organisaties zijn kritisch op de plannen. LTO Nederland vindt dat het voorstel van Adema voor 30% afroming bij de handel in fosfaat-, pluimvee- en varkensrechten vanaf 2025 en de invoering van verlaagde sectorplafonds per 2025, terug naar de tekentafel moet. Het voorstel heeft volgens LTO te weinig oog voor de verschillen tussen sectoren en de rol die zij spelen op de waterkwaliteit. “De pluimveehouderij heeft helemaal geen mestprobleem en wordt onterecht met forse consequenties geconfronteerd”, aldus LTO.

Basis van vrijwilligheid

De kritiek richt zich vooral op het indirecte effect van het beperken van de veestapel om de waterkwaliteit te verbeteren. LTO vindt dat een generieke korting voorkomen moet worden, maar dan met sectorspecifieke, doelgerichte oplossingen. Voor melkveehouderij betekent dat 10% krimp, die vooral op basis van vrijwilligheid gerealiseerd moet worden, zoals opgenomen in het plan van de sector zelf. Verhoogde afroming bij fosfaatrechten is daar ook onderdeel van.

Voor de pluimveehouderij zijn volgens LTO geen afroming en verlaging van het plafond nodig, omdat zij geen mestprobleem hebben.

Ook de varkenshouderij is tegen het verlagen van de sectorplafonds en de invoering van afroming van rechten. Volgens LTO worden de plafonds voor de varkenshouderij met autonome ontwikkeling en de grote deelname aan de landelijke beëindigingsregelingen LBV en LBV-plus al gehaald en zijn verdere maatregelen voorbarig. Die mening deelt ook NAJK. Die wil pas verhoogde afroming als blijkt dat de sectoren boven het plafond zitten. Stichting Stikstofclaim vindt verhoging van de afroming van dier- en fosfaatrechten buitenproportioneel, omdat hierbij alleen melkveehouders, varkens- en pluimveehouders getroffen worden, terwijl houders van schapen, geiten, vleeskalveren en paarden hier niet mee te maken hebben.

NAJK: vrijstelling voor jonge boeren

NAJK pleit voor vrijstelling van afroming van rechten voor jonge boeren, omdat dit volgens hen de toekomst van jonge boeren ondermijnt. Vereniging voor biologische melkveehouders De Natuurweide en Caring Farmers pleiten voor vrijstelling voor biologische melkveebedrijven bij afroming.

Veel sectororganisaties zijn kritisch over de snelheid waarmee Adema het voorstel wil behandelen.

De onrust die dit voorstel veroorzaakt en de snelheid waarmee dit er doorheen gedrukt wordt, is niet in balans met de winst die het moet opleveren

“Een ronduit schandalige vertoning en een aantasting van een democratische procesgang. Ambtelijk is er blijkbaar geen besef dat er een andere politieke signatuur tot stand is gekomen. De demissionaire bewindspersonen proberen nog even over hun politieke graf heen het nieuwe beleid van de opvolgers te frustreren”, schrijft Stichting Stikstofclaim. De organisatie spreekt van een ronduit walgelijke gang van zaken, waar minister en ambtenaren zich voor zouden moeten schamen. Stikstofclaim-voorzitter Jan Cees Vogelaar spreekt van een ambtelijke en politieke dwaling.

Schadelijke gevolgen

“De onrust die dit voorstel veroorzaakt en de snelheid waarmee dit er doorheen gedrukt wordt, is niet in balans met de winst die het moet opleveren”, vindt LTO. Volgens Stichting Stikstofclaim en NMV is dit ook in strijd met het verdrag van Aarhus. Adema wilde de plannen juist snel voorleggen, om ze zo snel mogelijk in te kunnen voeren en daarmee de druk op de mestmarkt sneller te verlagen.

Dutch Dairymen Board (DDB) verzet zich tegen de voorgestelde wetswijziging en vindt het ongepast dat demissionair minister Adema besluiten neemt die volgens DDB onomkeerbare en schadelijke gevolgen voor de melkveehouderijsector in Nederland heeft. Meerdere organisaties wijzen erop dat er volgens hen geen noodzaak is voor het vastleggen van sectorplafonds en dat alleen een totaalplafond wettelijk geborgd moet worden.

De internetconsultatie is afgelopen. Het is nu aan de landbouwminister om het voorstel eventueel aan te passen. De Tweede en Eerste Kamer zullen zich later dit jaar over het voorstel buigen. Het wetsvoorstel is onderdeel van het plan van aanpak om de druk op de mestmarkt te verlagen, nu de derogatie wordt afgebouwd en mestnormen worden aangescherpt.