Boerin Natalie: ‘Altijd een telefoon op zak om 112 te kunnen bellen’

“Toen ik vier jaar was, schijn ik eens geroepen te hebben dat ik later met een boer wilde trouwen. Dat herinner ik me niet meer, wel had ik altijd al interesse in de landbouw. Ik ben de mas gaan doen, richting akkerbouw want ik zag een toekomst voor me in de bollenteelt.
Het liep anders, ik kwam YmteJan tegen en die heeft melkkoeien. Zo werd ik koeienboerin, wat eigenlijk wel iets grappigs heeft want ik ben bang voor koeien. Ik haal ze wel op uit de wei, help om ze te verplaatsen en ik melk ze. Maar in de stal op de roosters loop ik er liever niet tussen. Dan vind ik ze toch wel heel erg groot.

_{Tekst gaat door onder foto}

Ik zou mee gaan werken hier thuis toen we gingen samenwonen, maar net als mijn keuze voor de bollenteelt, liep ook dit plan anders. Onze zoon Jip werd na een zwangerschap van 25 weken bewusteloos geboren. Hij is gereanimeerd en kreeg extra zuurstof. Na twee weken probeerden de artsen of hij zelfstandig kon ademen. Tijdens die poging liep hij een hersenbloeding op waarna hij opnieuw aan de zuurstof moest. Omdat premature kindjes nog niet goed zijn ontwikkeld, zorgt die zuurstof er soms voor dat de bloedvaten in de nog onvolgroeide ogen woekerend gaan groeien. Aan één kant liet daardoor het netvlies los waardoor hij aan dat oog blind werd. Met zijn andere oog ziet hij heel slecht. Hij kan wel hier op het erf fietsen, maar zelfstandig op de openbare weg niet. Het is natuurlijk extra gevaarlijk als er hier trekkers rondrijden. De medewerkers en loonwerker kennen onze situatie en houden er rekening mee, maar mocht er onverwacht een trekker op het erf komen, dan kan Jip de situatie letterlijk niet goed overzien. We hebben hem, en ook onze dochter van vier, geleerd om in zo’n geval strak tegen een muur te gaan staan.

Spoedintubatie

Toen hij nog een baby was, is Jip in Antwerpen geopereerd om te proberen het zicht in zijn toen al blinde linkeroog terug te krijgen. Door een spoedintubatie tijdens de narcose zijn z’n stembanden geraakt en verlamd geraakt. Dat had ook effect op zijn ademhaling, hij was altijd benauwd. Operatie na operatie heeft hij gehad maar het hielp allemaal niks. Eten kon hij niet meer, hij kreeg sondevoeding. Thuis was ons vrolijke ventje altijd moe, hij moest ook veel spugen omdat hij het van de sondevoeding zo ontzettend benauwd kreeg. Omdat hij te weinig voeding binnenkreeg, groeide hij niet. Op het laatst lag hij vaker wel in het ziekenhuis dan niet.

Uiteindelijk zat er maar één ding op, hij kreeg een tracheacanule, een buisje in zijn luchtpijp. Het heeft een doorsnede van 5 millimeter, het is of je door een rietje ademt, maar voor Jip was het een wereld van verschil. Hij kon weer dingen doen, spelen en fietsen, naar drumles en zelfs twee keer in de week naar atletiek. Daarna is hij wel helemaal kapot, maar het gaat wel. We zagen hem opbloeien. Hij is nu 8,5 jaar en het gaat naar omstandigheden goed.

_{Tekst gaat door onder foto}

24/7 toezicht nodig

De keerzijde van die canule is dat Jip 24 uur per dag toezicht moet hebben. De canule vormt een open verbinding met zijn longen, er mag absoluut geen water in komen want dat is het meteen klaar. Hier op het Friese platteland, en ook rondom onze boerderij, barst het van de sloten. Daar maak ik me dus altijd zorgen om. Hij moet niet in het water terechtkomen.

En verder kan de canule altijd verstopt raken. Jij en ik, wij slikken ons speeksel door maar het buisje doet dat niet en kan dus altijd verstopt raken. Dat gebeurt ook regelmatig, YmteJan en ik zijn beiden opgeleid om te weten wat we dan moeten doen. Omdat Jip ook ’s nachts permanent toezicht moet hebben, is er vijf nachten per week een speciale verpleegkundige aanwezig. Dan kunnen wij slapen. Jip ligt met allemaal slangetjes aan een hartslagmonitor die ook het zuurstofgehalte in zijn bloed meet. Wordt dat te laag doordat de canule verstopt zit, dan gaat een alarm af. Soms gebeurt dat om de haverklap. Als er ’s nachts geen hulp zou zijn, hielden we het niet vol.

Ook de nachtverpleegkundige is speciaal opgeleid voor canuleverzorging net als de verpleegkundige die met Jip mee naar school of naar speelafspraken gaat. Want ook daar kan het buisje verstopt raken. We hebben een team van negen verpleegkundigen om ons heen en dat is soms best lastig. Veel privacy hebben we niet. Om die reden verzorgen we Jip in de weekenden zelf zodat de oudste kinderen niet een vreemde in huis treffen als ze bijvoorbeeld ’s nachts thuiskomen uit de keet.

In die weekenden kan het gebeuren dat we er ’s nachts 40 keer uit moeten voor Jip, dat er een koe kalft en dat er, zoals laatst, ineens koeien op de weg lopen nadat ze waren uitgebroken. Dan kan slechts één van ons er naartoe, er moet namelijk altijd iemand bij Jip blijven.

In de maaitijd is het ook puzzelen. Ik zit op de trekker en maai, YmteJan voert de koeien en melkt. Op zulke momenten moeten we regelen dat er iemand bij Jip is. Lukt dat niet, dan gaat hij soms mee op de trekker of naar de stal. We hebben dan altijd een telefoon bij ons om 112 te kunnen bellen, ook hebben we altijd de tas met spullen bij ons om de canule te kunnen uitzuigen.

_{Tekst gaat door onder foto}

Samen melken

Afgelopen zomer lag Jip wekenlang in het ziekenhuis, toen hebben we het maaien uitbesteed aan de loonwerker. Verder kunnen we altijd rekenen op buren en vrienden en hebben we een Wajonger in dienst. Op zaterdag komt ook een buurjongen twee keer per dag helpen met melken. Zonder hulp van anderen, redden we het niet. In die zin mis ik mijn hulp in de huishouding behoorlijk, ze is onlangs met pensioen gegaan.

Als je in vaste dienst bent bij een bedrijf, kun je zorgverlof opnemen. Dat kunnen wij niet, het bedrijf moet immers doordraaien, je moet voeren en melken. Tegelijk is dat juist fijn, het is een uitlaatklep. Even wat anders dan canules en sondes. Ik moet er niet aan denken dat ik een baas had tegen wie ik steeds moest zeggen: vandaag kan ik niet naar m’n werk komen want ik moet met mijn kind naar de logopedist, het ziekenhuis, de KNO-arts, noem maar op. Er staan altijd wel afspraken en die kunnen we vrij makkelijk inpassen juist omdat we thuis eigen baas zijn.

Er gaat heel veel tijd en aandacht uit naar Jip. We zijn er scherp op dat er ook voldoende aandacht is voor de andere kinderen en voor onszelf. YmteJan en ik zien elkaar overdag natuurlijk veel. We drinken samen koffie, soms gaan we samen ergens lunchen, als de kinderen naar school zijn help ik met voeren en als er oppas is, melk ik ’s middags mee. Dan staan we samen in de melkput en dat schept echt een band.

Ik zorg ook bewust goed voor mezelf. Zo doe ik van alles om het bedrijf en het gezin heen. Als YmteJan ’s avonds binnenkomt, ga ik er vaak op uit, iets doen met vriendinnen bijvoorbeeld. Ik zit ook in verschillende commissies in en om ons dorp. Het is dus niet zo dat ik alleen maar thuis zit. Evengoed is het soms best wel pittig allemaal.

_{Tekst gaat door onder foto}

De toekomst

Hoe de toekomst eruitziet? Nou, Jip zal waarschijnlijk altijd grotendeels op sondevoeding moeten leven en hij zal zijn hele leven die canule houden. En op een keer zal hij leren hoe hij die zelf schoon kan houden. Toch zal er altijd iemand in de buurt moeten zijn voor het geval hij door ademnood niet in staat is zijn canule uit te zuigen. Hoe hij er zelf onder is? Het verbaast me wel eens maar ondanks de beperkingen is hij eigenlijk altijd opgewekt en vrolijk.

Als ik dit nu zo vertel, dan denk ik: jee, wat veel eigenlijk allemaal. Toch voelt het niet altijd zo. We staan er vrij relaxed in. Dat komt ook door YmteJan, die heeft nooit paniek of stress. We benaderen alles zoveel mogelijk met humor. Het glas is hier halfvol.”

_{Tekst gaat door onder foto}