‘Onkunde bij Remkes, gedwongen aankoop bestaat niet’

We zaten er allemaal klaar voor, woensdagmiddag, 13.00 uur, Johan Remkes neemt plaats achter zijn katheder en presenteert zijn ideeën over de stikstofproblematiek. Vol verwachting klopte ons hart. Bij mij ebde de belangstelling snel weg na het debiteren door onze sympathieke ‘deskundige’ van twee – inmiddels endemische – denkfouten. En als je het presteert om al in het begin van het rapport ‘Wat wel kan’ (blz. 10) een onjuiste weergave van de Habitatrichtlijn neer te zetten, dan hoef ik dat hele rapport eigenlijk ook niet meer te lezen. Hoef ik ook niet te wijzen op spelfouten.

‘Gedwongen aankoop’

Remkes is vasthoudend in zijn onkunde. Ik zal er toch een dingetje uitpikken: de opkoop van piekbelasters. Remkes zei: die moeten we binnen een jaar elimineren, als het niet vrijwillig kan, dan door ‘gedwongen opkoop’. Ik weet werkelijk niet wat gedwongen opkoop betekent. Vrijwillige opkoop is niet effectief, schreef het Planbureau voor de Leefomgeving vorige week al.

Wat ontbreekt, op het punt van onteigening, is inzicht in de essentie van dat begrip

Dan maar onteigenen? Dat kan ook niet: er is simpelweg geen grondslag voor. Die kan je natuurlijk wel creëren, maar dat duurt even. Vijf jaar zeker. Provincies lieten weten uitgebreidere onteigeningsbevoegdheden te willen: ook buiten natuurgebieden moet onteigening mogelijk zijn. Die snappen het dus ook niet. Wat namelijk bij alle inbreng op het punt van onteigening ontbreekt, is inzicht in de essentie van dat begrip: de overheid heeft onroerende zaken (grond en/of gebouwen) in eigendom nodig om daar een andere bestemming te kunnen realiseren, wat de eigenaar niet wil of kan, alles tegen een volledige schadeloosstelling. Artikel 14 van de Grondwet. Dat is dus helemaal niet aan de orde: de overheid wil die grond niet, wil die gebouwen niet. Het enige wat de overheid wil, is dat die boer stopt met het houden van vee.

Intrekken vergunningen

Remkes noemt de onteigening niet, maar ook niet het meest logische juridische instrument: het intrekken van vergunningen (natuurvergunningen of milieuvergunningen) die het houden van vee mogelijk maken. Dat hoeft niet onrechtvaardig te zijn, zolang de uitgangspunten voor een schadevergoeding van de onteigeningspraktijk worden gehanteerd: alle schade wordt vergoed. Een volledige schadeloosstelling dus. Als het uitgangspunt is ‘volledige schadeloosstelling’, dan kan ook niemand meer mopperen, behalve over de invulling van de hoogte van de schadevergoeding zelf. Van staatsteun – het spook dat telkens opdoemt – kan dan ook geen sprake zijn. Dus niet een schadevergoeding ‘naar billijkheid’, maar een volledige vergoeding van vermogensschade, inkomensschade en bijkomende schade, zoals belastingschade.

‘Gedwongen aankoop’ bestaat niet, onteigening is niet mogelijk. Dus: vergunning intrekken en volledige schadeloosstelling. Aankoop ‘op onteigeningsbasis’ kan natuurlijk ook. Zou Piet Adema de moed hebben die hiervoor nodig is?