Misbruik marktmacht lastig aan te tonen

Nieuwe EU-regels die misbruik van marktmacht moeten voorkomen, zijn een ‘stap in de goede richting’, vindt Michiel van Galen van Wageningen Economic Research (WER). Tegelijkertijd blijft het moeilijk om oneerlijke handelspraktijken, zoals machtsmisbruik, door afnemers aan te tonen. Dat zegt Van Galen in het universiteitsblad Resource van Wageningen UR.

Boeren en tuinders klaagden in een onderzoek uit 2018 vooral dat afnemers druk uitoefenen om de prijzen te verlagen en hogere eisen stellen aan producten – denk aan milieu, welzijn en biodiversiteit – zonder er meer voor te willen betalen. Deze klachten werden het meest geuit, maar ze zijn moeilijk aantoonbaar als machtsmisbruik, stelt Van Dalen vast. “Je kunt druk om de prijzen te verlagen, zien als machtsmisbruik, maar ook als goed ondernemerschap.” Eisen aan duurzame voeding op het gebied van klimaat en biodiversiteit kunnen gezien worden als opgelegde verplichting. “Maar je kunt ook redeneren dat afnemers eisen kunnen stellen aan de producten die ze afnemen”, aldus Van Dalen. “Voldoe je daar niet aan dan ben je de afzet kwijt.” Machtsverhoudingen kunnen daarbij een rol spelen, maar als dergelijke voorwaarden tijdig aangegeven worden en de leverancier is uitgenodigd om mee te denken, dan voelt dat volgens de onderzoeker heel anders dan een dictaat. In dergelijke onderhandelingen zit in ieder geval veel interpretatie.

Dat ligt anders voor zaken als eenzijdige veranderingen van contracten of plotselinge annulering van een levering. Dergelijke zaken zijn vastgelegd in de nieuwe regels, met documenten vast te stellen en aan te vechten.