90 koeien afgevoerd als gevolg van blauwtong

Blauwtong heeft een enorme impact op het melkveebedrijf van Paul van de Ven in Beilen. Hij voert noodgedwongen 90 koeien af vanwege klauw- en vruchtbaarheidsproblemen.

Op het erf van de familie Van de Ven is niets te merken van het drama wat zich onder de koeien afspeelt. Het vee loopt rustig te grazen in de wei. Maar er zijn sinds mei 2024 dit jaar al 60 koeien met ernstige naweeën van blauwtong afgevoerd van het bedrijf. En vorig jaar ook al 20 omdat ze niet goed molken. Normaliter melkt Paul van de Ven tussen 180 en 200 koeien. Maar door blauwtong moet hij 90 koeien afvoeren. Een grootste deel is al weg, een ander deel gaat nog weg.

Langetermijngevolgen van blauwtonginfecties

Intussen is ook nieuw vee aangevoerd en er zijn in totaal 13 koeien gestorven aan blauwtong. “Ongeveer 30 koeien hebben klauwproblemen, 60 koeien werden niet meer drachtig. We zien ook te vroeg geboren kalveren, en kalveren met aangeboren afwijkingen. En drie van de vier stieren gingen weg, omdat ze steriel werden door blauwtong en niet meer bevruchten”, vertelt Paul van de Ven. Hij somt daarmee de langetermijngevolgen van blauwtonginfecties op.

“De eerste infecties waren er waarschijnlijk al in september 2023. Ik zag toen een dalende melkproductie, een stier met kapotte achterpoten die platging, meer wittelijndefect en Mortellaro, en koeien die stonden te pompen.” Hij had in die periode ook een koe die een tweeling kreeg en na afkalven er slecht aan toe was. “Een paar maanden later ging ze dood.”

Vrijwel geen enkel dier drachtig

Van november tot februari was tijdens drachtcontroles vrijwel geen enkel dier drachtig, omdat de stieren steriel waren. Half maart verwierpen drie koeien in een weekend. “De drie vruchtjes zijn ingestuurd voor onderzoek. Toen bleek er één positief voor blauwtong en één kalf had actief blauwtongvirus in de milt, maanden na besmetting van de moederkoe. Een nieuwe route van virus-overdacht, waar we erg bezorgd over zijn”, zegt Van de Ven. “De NVWA wist niet wat ze er mee aanmoesten en zette ons bedrijf zelfs twee weken op slot vanwege deze noviteit, dus geen vee- en mesttransport.”

‘Een jaren geleden afgesloten veeverzekering is nu onze redding’

Met hulp van zijn dierenarts en Royal GD ging het bedrijf van het slot af en is uitgebreid onderzoek gedaan naar overdracht en overwintering van het virus. Als gevolg van blauwtonginfecties in het najaar 2023 zag de Drentse veehouder na maart 2024 veel verwerpers. “Het ging om 23 koeien met een verloren vruchtje of dood kalf. Allemaal gevolg van blauwtonginfecties vanaf vorig najaar.”

Eerst subtiele klachten

Het vee liet vorig jaar niet de klassieke symptomen van blauwtong zien, waardoor de diagnose blauwtong vrij laat is gesteld. “We hadden in het begin niet door dat het om blauwtong ging”, zegt ook Bernd Hietberg, dierenarts van Het Drentse Hart. “De koeien hadden geen koorts, geen blauwe tong en geen opgezwollen tong of lippen. Ze deden het niet goed, er waren klauwproblemen en minder melk.”

Volgens Van de Ven sluipt blauwtong in de veestapel met in eerste instantie lichte en subtiele klachten. “Pas een half jaar na de eerste infecties ontstonden er echt grote problemen bij mijn koeien. Dan ga je testen, maar dan ben je in feite al te laat. Een waarschuwing voor andere veehouders om eerder te gaan testen.” In totaal zijn in een steekproef 32 dieren getest op antistoffen tegen blauwtong in het bloed, 30 dieren hebben het virus gehad ofwel 95% van de veestapel is besmet. “Begin mei kregen alle koeien de eerste enting tegen blauwtong met vier weken later een booster. Sinds de vaccinatie is er geen sterfte meer geweest en ook geen verwerping”, merkt Van de Ven.

“Enten is de moeite waard. De kosten van €12 per koe voor het enten wegen zeker op tegen minder sterfte en verwerpers.” Maar Van de Ven heeft nog steeds zieke koeien en veel problemen nadat koeien ziek zijn geweest. Veel wittelijndefecten, dieren die niet meer drachtig worden of slecht opstarten. Het melkverlies kost ook nog eens €700 tot €800 per dag.

Weinig aanbod bio melkvee

De afvoer van koeien op het Drentse melkveebedrijf is groot. “We moeten vee vervangen, maar aankoop valt niet mee, want het aanbod van goed biologisch gebruiksvee is laag. Ik heb wel wat Deense Jerseys kunnen kopen”, vertelt Van de Ven, die ook Montbéliardes, Viking Rood en Fleckvieh heeft. De veehouder betaalt tussen €1.500 en €2.000 per koe. Ongeveer 90 koeien kopen, kost ongeveer €157.500. Een enorme schadepost, nog los van het melkverlies, gezondheidskosten en kosten van zwakke kalveren. “Gelukkig hadden we jaren geleden al een veeverzekering afgesloten bij Interpolis naar aanleiding van blikseminslag. Dat is nu onze redding. Want met zo’n grote schadepost en het grote naijl-effect van besmettingen valt anders je bedrijf om.”

‘Het venijn van blauwtong zit ‘m in subtiele klachten bij koeien’

Van de Ven is voorstander van collectief enten tegen blauwtong en vindt dat de Nederlandse overheid meer moet sturen op groepsimmuniteit. “Ze moet entingen vergoeden om blauwtong aan te pakken. Net zoals in Frankrijk en België, waar ze de ernst van de situatie wel inzien. Veehouders die geen problemen ervaren bij hun vee, zien misschien de noodzaak van enten niet. Maar dragers die niet ziek zijn, zijn wel een besmettingsbron voor verdere verspreiding van het virus.”

Volgens de NVWA kan het blauwtongvirus niet over gaan van dier op mens. Van de Ven plaatst daar vraagtekens bij. “Nadat ik mezelf had gesneden bij het bekappen van klauwen van een geïnfecteerde koe kreeg ik zweertjes en blaren op mijn vingers. Toch vreemd. Ze zeggen wel vaker dat iets niet kan. Maar er is ook al een hond positief getest op blauwtong en geëuthaniseerd. Meer onderzoek is dan op zijn plaats.”