Strostal uitmesten is wekelijkse klus

Ben Hooijer (59) heeft een zeugenbedrijf met 650 zeugen in Barneveld (Gld.) De dragende zeugen en gelten vanaf 6 maanden zijn in groepen gehuisvest en liggen op stro. Drie keer in de week wordt de mestgang leeggehaald en ingestrooid met vers stro. Elke vrijdagmorgen wordt ook de natte mest van de lignesten van de dragende zeugen uitgemest en ingestrooid. – Foto’s: Koos Groenewold

In de strostal zijn de zeugen in drie groepen verdeeld. De gelten, die op 25 kg aangekocht zijn, komen vanaf 6 maanden vanuit de quarantaine opfokstal naar de dragende zeugenstal op stro waar ze in contact komen met de ziektekiemen van het bedrijf. Met een aanleerstation leren ze tevens vreten in een voerstation. Na insemineren komen de gelten in een aparte groep van de oudere zeugen.

Voor het instrooien van de zeugenstal heeft Hooijer jaarlijks ongeveer 200 ton stro nodig. Het aangekochte stro staat droog opgeslagen in een opslagschuur. Omdat de varkenshouder voldoende opslag heeft kan de hele jaarvoorraad tijdens de oogsttijd aangekocht worden, wanneer de prijs gunstiger is ten opzichte van de winterperiode. Het gerste- of tarwestro komt uit Duitsland of Frankrijk en moet van goede kwaliteit zijn. Hooijer koopt meestal tarwestro, maar heeft niet echt een voorkeur. Beide soorten hebben verschillende eigenschappen. Gerstestro is zachter voor de klauwen, maar tarwestro neemt meer vocht op.

Het benodigde stro voor het wekelijkse instrooimoment op vrijdag zet Hooijer met de shovel en palletvork klaar achter de stal. Elke week gaan er 7 grote balen stro in de ligplaatsen van de zeugen en wekelijks 3 grote balen in mestgang. Dat betekent dat er elke week 4.000 kilo strooisel verbruikt wordt wat ongeveer €450 kost. Daarentegen zijn er geen stookkosten en zijn de mestafvoerkosten lager dan bij drijfmest.

Een keer in de week worden de ruimtes waar de zeugen liggen en rusten een klein beetje uitgemest en bijgevuld met vers stro. Alleen de natte plekken in de lignesten en de natte mest bij de ingang van de liguimtes worden op de mestgang geschoven en afgevoerd uit de stal. Alleen als het strooisel in de lignesten te hoog wordt, schraapt Hooijer er een gedeelte van af. Het ligbed van stro blijft hierdoor ongeveer 70 cm hoog.

Het uitmesten doet Hooijer samen met medewerker Evert-Jan van Middendorp, die de touwen van de stropakken los snijdt. Het verspreiden van het stro in de lignesten doen de zeugen zelf.
De zeugen liggen al 20 jaar in deze strostal en de lignesten zijn nog nooit helemaal uitgemest. “Een goed ligbed moet je koesteren”, aldus de zeugenhouder. Onderop broeit de mest en bovenop is het droog. In de winter werkt het ligbed als een soort elektrische deken. En ventilatoren in de stal houden het in de zomer koel in de stal.

In de strostal hangen 4 grote ventilatoren, zogenoemde ‘MAX Fans’, om het zomers koel te houden. “Dit werkt super”, aldus Hooijer die opmerkt dat afgelopen zomer tijdens de extreme warme periode geen sprake was van hittestress in de strostal. Er was geen enkele uitval van (hoogdrachtige) zeugen in de dragende zeugenstal met stro. Een bijkomend voordeel van de ventilatoren is dat het lignest van de zeugen droog blijft en zorgt voor minder strooiselgebruik en dus ook minder mest in de periode van mei tot oktober.

De zeugen genieten zichtbaar van het verse stro. Ze verdelen het niet alleen, ze vreten ook een gedeelte van het stro op.

Terwijl de zeugen zicht vermaken met het verse stro in de ligruimte, kan het uitmesten van de mestgang beginnen. De zeugen worden tijdens het uitmesten van de mestgang tijdelijk opgesloten in de ligruimtes.

Het uitmesten van de mestgang is een klus dat drie keer in de week plaatsvindt en ongeveer een half uur duurt. Dat doen ze met twee man, zodat eentje zoveel mogelijk op de shovel kan blijven zitten. Met zo min mogelijk handwerk worden de werkzaamheden uitgevoerd. De shovel is hierbij een onmisbare machine. Drie keer in de week wordt de mestgang leeggeschoven en ingestrooid, een keer in de week worden ook de ligplaatsen bijgewerkt en ingestrooid. In totaal kost het uitmesten en instrooien ongeveer 4 uur in de week.

Met de shovel kan de mest op de mestgang van voor tot achter in een keer uit de stal worden geschoven. Elke week levert dit ongeveer 25 ton aan vaste mest op. In de zomers iets minder doordat de lignesten dan droger zijn.

Eerst wordt de stalmest in een sleufsilo achter de stal opgeslagen, hier is voldoende opslag voor 100 ton, voldoende voor ongeveer 4 weken. Gemiddeld produceren de zeugen in de strostal jaarlijks ongeveer 1.000 tot 1.200 ton vaste mest.

Als de sleufsilo achter de stal vol is, wordt de vaste mest verplaatst naar een oude betonnen mestsilo.
De mestsilo biedt plaats aan minimaal 1.000 kuub tot aan de rand, maar als het nodig is kan er meer opgeslagen worden. Hierdoor heeft de zeugenhouder mestplaatsingsruimte voor meer dan een jaar. De mest gaat, door wetgeving, voor minimaal 50% naar de mestverwerking en de rest richting akkerbouwers. Hooijer heeft hiervoor geen vaste afspraken en kan hierdoor in gunstige periodes de mest afzetten. Dat betekent vooral mestafzet in het voorjaar en gedeeltelijk in het najaar richting de akkerbouwers.

Na het uitmesten van de mestgang wordt er wederom met de shovel een vierkante baal vers stro verspreid in de stal.

Van Middendorp verdeelt het verse stro over de mestgang.

Na het instrooien kunnen de tussenhekken weer teruggezet worden zodat de zeugen weer de gehele ruimte in de stal tot de beschikking hebben.

Als alle instrooiwerkzaamheden klaar zijn maken de zeugen weer gretig gebruik van alle ruimtes.

Om het gemorste stro op te vegen, gebruikt van Middendorp een bladblazer. Zo ziet het erf na de uitmestklus er weer picobello uit.

De klus is weer geklaard, tevreden kijkt medewerker van Middendorp naar de zeugen, die weer een schone stal hebben.

Zowel Hooijer als van Middendorp zijn zeer tevreden over het werken met een strostal. “Het is een prettige en diervriendelijke manier van het houden van zeugen”, aldus de twee mannen die niet meer anders zouden willen. In Nederland zijn naar schatting ongeveer 70 strostallen die een berekende emissie hebben van 2,6 kilo ammoniak per dierplaats per jaar. Hooijer ligt met het bedrijf in Gelderland en kan voorlopig nog vooruit. Mochten de emissienormen voor strostallen toch landelijk aangescherpt worden dan gaat de zeugenhouder niet meer investeren om het bedrijf om te bouwen naar een systeem zonder stro.