‘Onverdoofd amputeren, al 25 jaar illegaal!’

Een kwart eeuw geleden, op 9 november 1991, werd de Europese richtlijn gepubliceerd die het routinematig couperen van varkensstaarten verbood. Er staat evenwel een uitzonderingsclausule in de wet. Wanneer maatregelen om staartbijten te voorkomen – zoals het aanpassen van de omgeving, of het verminderen van het aantal varkens in een hok – niet afdoende zijn, dan mogen de staartjes wel worden geamputeerd.

Nagenoeg alle varkenshouders beroepen zich, met steun van hun veearts, al 25 jaar op de uitzonderingsclausule, om te mogen couperen. Daarom is het 25-jarig jubileum van deze Richtlijn helaas géén vrolijke aangelegenheid. Want nog altijd wordt bij 99% van de biggen de staartjes geamputeerd. Grofweg 750 miljoen Nederlandse biggetjes ondergingen de afgelopen kwart eeuw deze ingreep.

‘Onmiskenbaar pijnlijke ingreep’

Een staart bevat perifere zenuwen tot in het puntje. Marc Bracke, onderzoeker bij de Animal Sciences Group stelt: “De ingreep is onmiskenbaar pijnlijk. In feite snijd je tenslotte een stukje ruggenmerg af.” Varkensboeren stellen echter dat het amputeren een noodzakelijk kwaad is, om ergere schade door staartbijten te voorkomen. Maar ook bij afgebrande staartjes komt het knagen nog veel voor, want de oorzaak wordt niet weggenomen.

Het staartbijten ontstaat doordat de varkens zich in hun kale hokken stierlijk vervelen. Het enige speelgoed zijn dus de staartjes van de andere varkens. Met als gevolg bloedende wonden en infecties. Voor de boer is het een schadepost, want dit soort varkens wordt geweigerd door de slachterijen.

Krulstaartproject in Duitsland

Er zijn ook andere manieren dan couperen, om staartbijten te verminderen. Als varkensboeren zich aan de wettelijke normen houden voor afleidingsmateriaal, schoon drinkwater, gezonde stallucht en goede kwaliteit veevoer, is er minder stress en verveling en is een eerste grote stap gezet.

Dat blijkt ook uit het lopende krulstaartproject in Duitsland. In een proef komt bij 25% van de rondes staartbijten niet voor. Dat is een goede score in dit stadium van het onderzoek. Het gaat hier om alleen bedrijven waar van tevoren geen problemen waren vastgesteld op het gebied van klimaat, voer of drinkwaterkwaliteit.

Innovaties

De ISN (de Duitse NVV) is dan ook helemaal niet pessimistisch. Het is een leerproces waarvan de onderdelen inmiddels vrij goed worden begrepen. Duitse varkensboeren willen deze uitdaging wel aan en laten zich niet zo snel ontmoedigen. Zie de YouTube-filmpjes van boeren met innovaties als de ‘Mikrosuhle’ of ijsblokken als afleidingsmateriaal. De varkens hebben een prachtige krul in de staart. En dat in een conventionele stal.

Ook in Nederland lukt het. Varkenshandel Schuttert in Ommen exporteert varkens met staart naar Zweden.

De krulstaart is een soort van lakmoestest. Is die staart er, dan is dit een duidelijke indicatie dat de varkensboer zich aan alle wettelijke normen houdt en over veel vakmanschap beschikt. Dat deze inzet ook financiële vergoeding vergt, is vanzelfsprekend. Daarom betaalt de supermarkt REWE een premie van €18 voor elk varken met een intacte krulstaart.

Ook in Nederland is dit mogelijk. In de winkel zal varkensvlees mogelijk iets van 8 cent per ons duurder worden. Dat zou geen probleem moeten zijn, want varkensvlees is, gecorrigeerd voor inflatie, ten opzichte van de jaren zestig zeker drie maal zo goedkoop geworden. Die prijsdaling is ten koste gegaan van de varkens(boeren). Het varkensstaartje is hiermee het symbool voor alles wat er mis is met de vee-industrie.