Alert op salmonella!

De regels rond de aanpak van salmonella worden steeds strenger. Met hygiënemaatregelen en wellicht vaccinatie is de bacterie te bestrijden.

Het barbecueseizoen zit er alweer bijna op. Lekker genoten van een goed gebakken stukje vlees? Of had u pech, was de saté roze van binnen en dreef de salade op uw bord in sap van rauw vlees? Dan bestaat de kans dat u enkele dagen later urenlang doorgebracht hebt op de wc in het ziekenhuis, vastgekoppeld aan een infuusslang met antibiotica. Salmonellose komt regelmatig voor en in zo’n 15 procent van de gevallen is varkensvlees de boosdoener.

Ook bij varkens treedt de besmetting op via het opeten van de bacteriën. De kiemen vermeerderen zich in de darmen en dringen door tot de bloedcirculatie. Witte bloedcellen gaan de bacteriën vernietigen en maken beschermende afweerstoffen aan. Soms echter blijven de kiemen intact en verspreiden zich verder. Ze nestelen zich in lymfeknopen en in organen. Een besmet varken kan zo veel salmonella’s uitscheiden via de mest. Dit gebeurt vaak in stresssituaties, zoals bij transport naar het slachthuis. Een varken kan zo op het laatste moment nog positief worden op salmonella bij mestonderzoek.

Monitoring op salmonella gebeurt met bloed-
onderzoek op varkensbedrijven of aan de slachtlijn. Op de bloeduitslagen is het afweerstoffenniveau als maat voor de besmetting uitgedrukt in een OD-waarde (Optische Dichtheid). Aan de hand van deze waarden vind de categorie-indeling van een bedrijf plaats.

De interpretatie van zo’n 
indeling is soms lastig. Een positieve uitslag is te zien bij een varken dat bacteriën verspreidt, maar ook bij een dier dat de infectie allang weer overwonnen heeft en beschermd is.

Naast dit bloedonderzoek worden ook de karkassen zelf bemonsterd op de aanwezigheid van salmonella’s. Dit zegt tevens veel over de hygiëne en de manier van werken in een slachthuis. De salmonella’s zaten er immers nog niet op toen het varken nog leefde; ze kunnen alleen via besmeuring vanuit mest op het karkas terechtkomen.

Vanwege het grote aantal besmettingen heeft de Europese Unie regels opgesteld. Deze verschillen behoorlijk per land. Duitse slachterijen hanteren bijvoorbeeld een kortingssysteem, waarbij varkenshouders die in de categorie 3 vallen tot drie cent per kilo minder uitbetaald krijgen en alleen aan het einde van de week dieren mogen laten slachten. De normen worden nog verder aangescherpt; veel bedrijven zullen daardoor een categorie opschuiven.

De noodzaak om salmonella al op het bedrijf aan te pakken wordt steeds groter. Simpelweg water aanzuren is niet altijd meer afdoende. Salmonellabacteriën blijken zich bovendien onder proefomstandigheden al aan te kunnen passen aan zuur.

Hygiënemaatregelen zijn van groot belang. In de pluimveehouderij is hierin al veel ervaring opgebouwd, doordat  salmonellabestrijding verplicht is gesteld. Vaccinatie tegen salmonella wordt bij jonge kuikens  toegepast om de uitscheiding te verlagen. Bij varkens wordt hier ook onderzoek naar gedaan. Het is een kwestie van tijd, maar de Nederlandse varkenssector zal volgen!