Zeer arbeidsefficiënt met 2.060 vleeskalveren

Heide (33) en Piet (32) Wisse hebben in Wouterswoude (Fr.) een kalverbedrijf met 2.060 blankvleeskalveren in drie leeftijdsgroepen. Er is 8 hectare land. Piets ouders Jan (58) en Willy (57) hebben in Drogeham (Fr.) eveneens een kalverbedrijf met 1.350 blankvleeskalveren. Beide bedrijven zijn zelfstandig, maar kopen (voer en nuka’s) en verkopen samen.

Het ‘oude’ deel van het bedrijf – de bestaande kalverstallen en een oude Friese kop-hals-rompboerderij – ligt tegen de oude dorpskern van Wouterswoude aan. De twee nieuwe kalverstallen liggen bijna verstopt, achter een bomenrij. Die stallen zijn december vorig jaar in gebruik gekomen. Net voor de deadline van 1 januari 2020; anders had Wisse emissiearm moeten bouwen en was een luchtwasser verplicht geweest.

Beide stallen hebben 720 kalverplaatsen. Het prijskaartje: €1.400 per plaats. Wisse investeerde veel in arbeidsefficiëntie, zoals automatisch voeren. Piet en Heide moeten het bedrijf samen kunnen rondzetten. Dat lukt tot nu toe met 2.060 kalveren prima. Alleen in de startfase is er twee weken lang personeel van AB vakwerk.

De kalverstallen hebben veel inhoud en dat is te merken aan het stalklimaat. Licht is er ook voldoende. Wisse koos voor relatief hoge zijramen. Qua inrichting zijn er 3 paden in de lengterichting. Zo is er verhoudingsgewijs meer hok- dan staloppervlak. Per stal zijn er 72 hokken. De dieren staan in drie leeftijdsgroepen; hier 5, 12 en 17 weken. Overigens zijn veel voer- en tussenhekken in beide stallen tweedehands. Zo kon Wisse de kosten nog wat drukken.

Elk hok biedt plaats aan 10 dieren; 1,8 m2 per dier. Wisse koos voor relatief grote hokken. Als een kalf dan een keer minder drinkt, is de invloed op de rest van het koppel minder groot. De kalveren lopen op een welzijnsvloer; houten roosters met rubber. Die vloer was met €125 per m2 prijzig. Wisse had gelukkig subsidie, anders had hij het waarschijnlijk niet gedaan.

Wisse koos ook voor vloerverwarming zodat de warmte precies op de goede plek belandt. Daarvoor investeerde de kalverhouder in een nieuwe houtkachel die op houtsnippers draait.

Ventileren gebeurt op onderdruk met ventielen aan de zijkanten. Lucht komt daar iets onder het plafond binnen zonder gordingen af te dekken. Hier – aan de achterkant van de stal – wordt de stallucht afgezogen. Wisse is tevreden over het systeem. Er is geen koudeval en tijdens de hittegolf in augustus waren er geen problemen. Een wat hogere luchtsnelheid is geen bezwaar met vloerverwarming.

In het midden van beide kalverstallen is een dwarsgang met opgeruwde vloer. Zo kan Wisse vlot kalveren laden en lossen. Al had de vloer van hem nog iets ruwer gemogen.

De nieuwe voerkeuken waar Wisse automatisch voert, bestaat uit twee delen. Dit is het melkgedeelte met een menger en twee buffervaten waar wei, vet en melkpoeder ingaan. Via zwarte leidingen gaat de melk vervolgens de stal in.

De voerkeuken gezien van de voorkant. Wisse is vooral erg tevreden over de arbeidswinst en het werkplezier van het automatisch melk voeren. De werktijd is voor 2.060 kalveren 1 uur en 45 minuten per dag. Door het tweede buffervat is de voersnelheid extra hoog.

De zwarte melkleiding loopt onder de drinkbakken door waardoor kalveren vlot kunnen drinken. Een groot voordeel van dit systeem is het maatwerk.

Wisse controleert via een app op zijn telefoon of het voeren secuur gebeurt. Hij kan de voerpercentages afzonderlijk per hok instellen.

De andere ruimte van de voerkeuken. Hier staan een heftruck, een strobunker en een zelfrijdende Sieplo-voerrobot. De factor arbeid is hier praktisch nul. Wisse hoeft alleen de voerbunker met stro aan te vullen.

Als de voerrobot het stro uit de bunker gehaald heeft, rijdt die het erf op om ook nog brok uit de silo te halen. In theorie heeft Wisse er vervolgens geen omkijken meer naar. De voerrobot voert dan 10 uur per dag in beide kalverstallen.

De voerrobot had in de eerste periode wel enkele storingen. Datzelfde gold voor een eveneens nieuwe houtkachel. Die warmde het water in de stal niet altijd even goed op. Dat leidde bij de eerste koppels – in combinatie met een te hoog ijzergehalte van de kalveren door een verkeerd afgestelde waterinstallatie – tot een te hoge uitval: 4%. Bij een dierdagdosering van 18 tot 19.

De eerste koppels blankvleeskalveren zijn al in de zomer afgemest. Met een gemiddeld gewicht van 171,5 kg en 1.079 gram daggroei is Wisse – de hiervoor genoemde kinderziektes ten spijt – meer dan tevreden. Al was de opbrengst door corona ver beneden kostprijs. In totaal leed hij ruim 2 ton verlies op de tot nu toe afgeleverde kalveren.

Wisse verwacht dat de uitval op zijn bedrijf snel weer zal zakken naar een niveau van 2,5 à 3%. Naast kinderziektes (voerrobot, houtkachel) waren er nog wat losse eindjes na een toch al hectische stalbouw. De kalverhouder kan nu de puntjes op de i gaan zetten.

Wisse investeerde in een houtkachel waarmee hij ook het water in de stal verwarmt. De kachel had een stevig prijskaartje, maar de kalverhouder verwacht die investering in iets meer dan twee jaar terug te verdienen.

De houtkachel draait op houtsnippers. Wisse merkt nu al dat de kachel een hoog rendement heeft. Zijn maandelijkse gasrekening ligt met €1.000 net zo hoog als een jaar geleden. Terwijl hij nu drie keer zoveel kalveren heeft.

Samen met Heide en zijn ouders vormt Piet zelf de kalverketen. Er is geen vaste afnemer, de familie is zelf contractgever. Piets vader doet alle handel – inkoop en verkoop -, zijn moeder doet de complete administratie en houdt de liquiditeitsbegroting in de gaten. Zelf houdt Piet de kengetallen bij en maakt hij de prognoses. Het werk in de stal doen ze alle vier.

Deze werkwijze vraagt meer arbeid en geeft meer risico. Om die reden zijn er op beide locaties drie leeftijdsgroepen. Zo worden risico’s gespreid en is een constante liquiditeit gewaarborgd. Wisse krijgt er vrijheid terug, hij kan eigen keuzes maken. Als hij bovengemiddelde resultaten haalt, is hij ervan overtuigd dat hij meer marge kan maken dan een contractnemer.

Een van de twee oude stallen waar in totaal 620 vleeskalveren zijn gehuisvest. Ook hier werkte Wisse al met automatisch melk voeren. Al is dat systeem minder uitgebreid en nog niet zo geoptimaliseerd. Ruwvoer voeren gebeurt hier met een voerkarretje; 1 uur voor 620 dieren.