Bijzondere vleesveerassen in de Achterhoek

Romy (26) en Henry (29) Mentink hebben in Zelhem (Gld.) een vleesveebedrijf met 30 Wagyu-runderen (van oorsprong Japans), 25 Black Angussen en een webwinkel voor vleesverkoop: Bronckhorster Beef. Ze gaan verder met de boerderij van Henry’s ouders (melkvee), maar kiezen voor een andere koers: bijzondere vleesveerrassen. Mentink heeft 25 hectare land in gebruik, waarvan 11 hectare gras, 10 hectare mais voor verkoop en 4 hectare graan.

De boerderij is mooi gelegen tussen Zelhem en Hengelo. Mentink nam januari 2020 een nieuwe hellingstal (achter op het erf) in gebruik. Deze in eigen beheer gebouwde open frontstal biedt plaats aan in totaal 60 Wagyus en Black Angussen. De stal kostte €3.000 per plaats. Dat lijkt nog relatief veel, maar het is inclusief ruime stro-opslag (kwart van het staloppervlak), erfverharding én overdekte mestopslag.

De zelf ontworpen en gebouwde hellingstal past bij het landschap; niet te groot en omkleed met duurzaam hout van de Douglas-spar. Bijzonder is dat Mentink alles zelf met familie en kennissen gedaan heeft. Ze hebben het beton zelf gestort, de deuren zelf gemaakt en de hekken zijn door een vriend gelast. De spanten zijn tweedehands en dat geldt zelfs voor de poeren. Als de nieuwbouw was uitbesteed zou de stal zeker twee keer zo duur zijn geworden.

De Wagyus en Black Angussen lopen in familiekuddes bijna het hele jaar door buiten op verschillende percelen grasland. Met 11 hectare gras redde Mentink het in deze droge jaren niet om zelfvoorzienend te zijn. Hij moest gras bijkopen. Dit kostte hem €15.000 per jaar. Graag zou Mentink daarom nog wat extra natuurgrasland pachten. Hij probeert dit onder meer via natuurorganisaties.

Beide vleesveerassen zijn grass-fed om de smaak van het vlees op te waarderen. Concreet: ruim 90% van het rantsoen is gras. Houd het simpel en koers zoveel mogelijk op regionale kringlopen, aldus Mentink. Overigens lopen de Wagyus en Black Angussen door elkaar heen. Daarbij zijn de karakterverschillen goed te zien. De Angussen komen snel op je af, de iets bruinere Wagyus zijn rustiger en blijven wat achter in rangorde. Ook hier staan de Angussen vooraan de foto.

Mentink wil zich qua vleesveerassen onderscheiden. Dat lukt zeker met de exclusiviteit en hoge vleeskwaliteit van Wagyu. Al is dat ras vanwege de kleine populatie en bloedlijn wel een uitdaging. Deze zuivere Wagyu-fokstier – rastypisch klein en rank met hoge marmeringsgraad – kocht Mentink in Duitsland, samen met drie vaarzen en twee ossen. Later kwamen daar vijftien stamboek-Wagyus bij van een stoppende fokker in Brabant.

Ook de Black Angus staat bekend om zijn luxe vlees. Mentink fokt deze dieren niet zelf, maar koopt ze van een fokker uit de buurt. De vleesveehouder zou naast Wagyus ook graag Black Angussen fokken, maar fosfaatrechten zijn een sta-in-de-weg. Voor Wagyu moet Mentink deze rechten al leasen en het zou te duur worden als hij dat ook voor Black Angus moet doen.

Beide rassen kunnen uit met een sober rantsoen. De Black Angus kun je zelfs met vogeltjesgras na 15 juni nog schraal voeren. De Wagyu vraagt wat hogere kwaliteit zoals Italiaans raaigras. Aanvullend krijgen de Wagyus wat geplette gerst; in de laatste drie maanden van de afmestperiode 4 à 5 kg per dag. Dit graan komt dan van eigen (pacht-)land. Ook hier geldt net als bij gras: kringloop.

De helling- en open frontstal telt aan de voorkant 6 hokken. De hellingsgraad is hier 7%. Elk hok herbergt tien koeien en kalveren. Dat betekent 8,2 m2 ruimte per dier. Het hekwerk is overal gegalvaniseerd.

Opvallend zijn de slimme looplijnen, flexibele hekken, waterbakken met verwarming (rondpompsysteem) én vloerverwarming. Dat laatste is een experiment. Koud water wordt er ingepompt en vervolgens verwarmd door de rundermest. Het opgewarmde water wordt dan naar het woonhuis getransporteerd. Ook hier is de kringloopgedachte weer leidend.

Het smalle hek links kan apart opengezet worden. Zo creëert Mentink een rustplek voor de zogende kalveren. De moeders lopen bij de stier om gedekt te worden.

De koeien en kalveren liggen op een dik pak van een halve meter stro. Jaarlijks heeft Mentink 40 ton stro nodig. Hij mest in de winterperiode de hokken twee keer per week uit. Alle mest kan Mentink overigens op eigen land kwijt.

Achter de voorste zes hokken bevinden zich aan de andere kant van de hellingstal nog drie kalverhokken. In die hokken is de hellingsgraad scherper: 10%. De reden: de mest zakt hier minder snel van de helling af doordat er minder gewicht per m2 op loopt.

Mentink bouwde een degelijke stal zonder mechanisatie of overdreven tierelantijntjes. Geen stroverdeler dus, maar zelf strooien vanaf een strozolder. Ook hier geldt: houd het simpel.

Na het weiden lopen de Wagyus via één van de vier ingangen terug de hellingstal in. Het doel is straks om één modaal inkomen uit het vleesveebedrijf te halen. Henry Mentink werkt zelf nog vier dagen buiten de deur bij Proefboerderij de Marke.

De stro-opslag is erg ruim; een kwart van het totale staloppervlak. De belangrijkste reden dat de stalkosten per dier toch nog relatief hoog liggen. Ondanks de keuze voor tweedehands materialen en eigen arbeid.

Een net en opgeruimd erf zorgt voor een goede uitstraling van het vleesveebedrijf. Dit was de belangrijkste reden om te kiezen voor een overdekte mestopslag in de hellingstal. Ook hierdoor lagen de kosten per dierplaats iets hoger.

Voor beide rassen is de hoge vleeskwaliteit een troefkaart. Black Angus staat er om bekend, maar de Wagyu doet er een flink schepje bovenop. De zeer hoge marmeringsgraad en malse smaak zijn typische kenmerken. Daar fokt Mentink ook op: kwaliteit, geen extra kilo’s.

Drie Wagyus zijn voor de hobby ingekruist met MRIJ en hebben een witte bles. Een opvallende uitzondering waar Mentink qua verkoop transparant over is. Het eerste gekochte koppel van acht Black Angussen was overigens gekruist met Blondes d’Aquitiaine. Vier van deze ‘Blonde Angussen’ lopen nog rond op het bedrijf en zullen ook onder die noemer verkocht worden. De overige gekochte Angussen zijn inmiddels zuiver stamboek.

In 2020 zijn de eerste vier (Blonde) Angussen en vier Wagyus geslacht voor de eigen vleesverkoop. Het afmesten gebeurt als ze tussen de drie en vier jaar oud zijn. Black Angus-koeien hebben daarbij een geslacht-gewicht van 320 tot 350 kg en Wagyus noteren gemiddeld 300 kg.

De netto-verwaarding van de dieren ligt op 70 tot 75%. Vooral voor Wagyu kan dat optimaler; het is nog een ontdekkingsreis. Het eerste jaar waren er al acht slachtingen, terwijl twintig nodig zijn voor één inkomen. De afzet is goed, Mentink heeft meer dan 100 klanten en die komen bijna altijd weer terug.

Henry en Romy Mentink verkopen hun Wagyus en Black Angussen nu nog online via www.bronckhorsterbeef.nl/. Inmiddels is deze boerderijwinkel op het erf bijna af. Zo kan het stel het bedrijfsverhaal nog beter vertellen en kunnen klanten zien waar hun vlees vandaan komt.