‘Brandrode koe zorgt eerst voor zichzelf’

Arjan (52) en Karina (48) Schermer pachten sinds 1 oktober de biologische kaasboerderij Brandrood op landgoed Kernhem bij Ede. Van de vier bedrijven waar Brandrode koeien worden gemolken, is dit het enige in Nederland waar de melk wordt verkaasd. - Foto's: Koos Groenewold

Het bedrijf heeft zo n 20 hectare grasland met een huiskavel van 9 hectare. Een deel van het overige land valt onder natuurbeheer. Daar mag niet worden bemest, iets wat Arjan wel zou willen doen. Ruwe mest uit de potstal zou daar wat mij betreft best op kunnen. Ik wil in ieder geval meer plantjes en kruiden in het gras. Met kruiden krijgen de koeien een rijkere voeding en dat komt de smaak van de kaas ten goede.

Twee oudere koeien zijn apart gezet met twee eigen en twee vreemde kalveren. Deze kalveren worden aangehouden om te verjongen. Jaarlijks gaan één, hooguit twee koeien naar de slacht. De kalveren zijn gemakkelijk en goed te verkopen. Er is veel vraag naar, vooral van zoogkoeien- en hobbyhouders. De kalveren van na 1 oktober 2016 vallen onder de uitzonderingsregel van het fosfaatreductieplan.

Vorig seizoen leverden de 11 hectare gemaaide graslandpercelen voldoende ruwvoer op, maar door het eerst koude en daarna droge en hete voorjaar kwam er veel te weinig gras van het land, en viel er voor de koeien niet zoveel te grazen. In principe willen we geen ruwvoer bijkopen of brok bijvoeren, maar of dat dit seizoen lukt, is maar de vraag.

De kleine melkput heeft een 1x vijfstands-visgraatmelkmachine van DeLaval uit 2009. De twintig koeien worden zodoende in vier groepen van vijf gemolken. Dat gaat erg vlot bij een ras dat relatief weinig melk geeft. Het halen en weer naar de weide brengen kost bijna meer tijd dan het melken zelf.

Aangezien met rauwe melk wordt gewerkt en de weersomstandigheden de gehalten en smaak van de melk beïnvloeden, smaakt elke Brandrood-kaas net even anders. Het is een biologische, harde kaas, vergelijkbaar met een Comté of Gruyère. De rode natuurkorst ontstaat door de kazen intensief te wassen met een roodbacterie.

Brandrode koe zorgt eerst voor zichzelf

De winkel is vooral gericht op de kaasverkoop, maar er zijn ook vleespakketten en wat streekproducten verkrijgbaar. Bedoeling is om te gaan uitbreiden als dit deel is opgeruimd en verbouwd. Daar komt dan ook een ontvangstruimte voor gasten.

Het Brandrode rund was in 1970 bijna uitgestorven. Nu telt Nederland er zo n duizend. Het is een compacte, typische dubbeldoelkoe die voor vlees en melk wordt gehouden. Ze zijn behoorlijk bespierd en niet hoogproductief; ze geven gemiddeld 4.100 kilo per jaar, bijna de helft van wat een Holstein geeft. Een Brandrode koe zorgt eerst goed voor zichzelf en dan pas voor ons , zegt Karina. Maar ze zijn sterk, gezond en gedijen goed op een sober rantsoen. Ze gaan lang mee, vaak wel tien jaar.

De keuze voor een zeldzaam koeienras was bewust. We vinden het leuk om ons daarmee te kunnen onderscheiden. Brandroodkaas werkt biologisch en dat wilden we ook graag. Toen de kans zich voordeed om dit bedrijf te pachten, hebben we niet lang geaarzeld.

De oudere koeien zijn onthoornd, de jongere niet. Deze ontwikkeling is al door de vorige pachter Michiel Cassuto ingezet en wordt van harte voortgezet door het echtpaar Schermer. We willen zo natuurlijk mogelijk werken en daar hoort onthoornen niet bij. Problemen met verwonden hebben we niet. De hoorns zijn een opslagdepot van mineralen en hebben zo een belangrijke rol in de gezondheid van de koe.

Arjan heeft de landbouwschool in Deventer gedaan, met als specialisatie koeien. Maar tot vorig jaar werkte hij als verkoper bij natuurvoedingswinkels en groothandels in natuurvoeding. Het kaasmaken maakten hij en zijn vrouw zich eigen onder begeleiding van Michiel Cassuto, die in 2006 met Brandrood-kaas begon.

De open potstal is in 2009 gebouwd en er kunnen maximaal dertig koeien staan. Het jongvee blijft het hele jaar buiten. Op dit moment heeft Brandrood-kaas twintig koeien aan de melk. Plannen om te groeien heeft het paar vooralsnog niet. Dat heeft te maken met de afzet. Op dit moment kunnen we vijf- tot zeshonderd kazen per jaar maken. Die moeten we wel goed kunnen verkopen. Uitbreiden van de veestapel heeft pas zin als we meer afzet kunnen creëren.