‘Niche-melk op wereldschaal bedenken’

Moeten we naar A2-melk of iets helemaal nieuws ontwikkelen? Kwaliteit moet de basis zijn.

Ruud Huirne roept in zijn column in Melkvee100plus op tot verandering van het verdienmodel in de melkveesector, oplossen van het fosfaat- en mestprobleem en ontwikkeling van bedrijven. Hij pleit voor het gezamenlijk opstellen van een sectorbreed toekomstplan dat moet bijdragen aan een financieel gezonde en duurzame melkveehouderij. De varkenshouderij en glastuinbouw gingen ons al voor, maar niet omdat deze sectoren er zo goed voor stonden. Door structureel lage prijzen en te hoge kosten moest daar wat veranderen.

Melkveesector sterk in saamhorigheid

Ik denk dat we als sector op diezelfde T-splitsing staan. Als NAJK-bestuur waren we eens op bezoek bij een tuinder die de zuivelsector als voorbeeld nam voor het gezamenlijk opzetten van coöperaties en het maken van nieuwe plannen. Dat lukte in de glastuinbouw niet, omdat daar geen saamhorigheid is. Dat is waar de melkveesector juist wel sterk in is en dat mogen we niet vergeten!

Het is in Nederland moeilijk melkvee te houden tegen wereldmarktprijzen, de gemiddeld hoge vaste kosten nekken ons. Het verdienmodel hadden we al veel eerder en beter ingericht kunnen hebben. Denk als eerste aan de weidegangdiscussie in 2011. Die eerste stap zouden we al genomen hebben, als we de consument actief hieraan hadden laten meebetalen. Maar nee, FrieslandCampina vond dat dit een soort goodwill moest zijn en dat het uit eigen winst betaald moet worden. Zoiets als een basiszorgverzekering betalen en toch een geheel aanvullend pakket krijgen. De andere zuivelaars volgden die lijn. We laten ons nu afschepen met 1 cent per kilo melk of minder. Mijn buurman, een mkb’er, snapt daar helemaal niets van. Als iemand bij hem in de zaak iets extra’s bij de koffie wil, dan betaalt diegene daar meer voor.

Biozuivel is van een ander kaliber. Dat is een nichemarkt, genoeg vraag, dus een goede prijs. Zolang de wereldmarkt niet meer reguliere melk vraagt en de productie te hoog blijft, zal de prijs laag blijven. Dat zijn de wetten van de vrije markt.

Gezondheidsvoeding waarvoor men wil betalen

Nederland produceert slechts 2% van ’s werelds zuivel. Zouden we dan niet een niche op wereldschaal kunnen bedenken? A2-melk bijvoorbeeld. Dit is gezondheidsvoeding waarvoor men in binnen- en buitenland wel wil betalen. Nederland heeft al de hiervoor benodigde goede naam op gebied van zuivelkwaliteit. Als de hogere marges naar boer en verwerkende industrie gaan, moet dit een win-winsituatie opleveren. Nu pakt de handel de marge bij de verdeling in de keten.

Ook het Ierse Origin Green-concept is een voorbeeld om eens te bekijken, juist omdat de duurzame zuivelketen hier in Nederland goed bezig is. Het beste voorbeeld daarvan is de op de Ierse variant lijkende Weideweelde. Een groep boeren uit de Friese Zuidwesthoek is zelfstandig een zuivelmerk begonnen. Ze hebben veel weidevogels en beschermen die met uitgestelde maaidata en extensief weiden. Dat is een lichtend voorbeeld van hoe het anders kan; hoe je duurzaamheid te gelde kan maken en dus je verdienmodel kan verbeteren.