‘FrieslandCampina moet investeren in zijn boeren’

Wie is de baas bij FrieslandCampina: Joosten of het boerenbestuur? Gebruiken we het aanwezige geld alleen voor de onderneming of gaat FrieslandCampina investeren in de duurzaamheid op de boerderij? Want zonder duurzame boeren is er geen duurzame zuivelonderneming!

Als sector zijn we in rap tempo de goodwill aan het verspelen die we de afgelopen jaren hebben opgebouwd. FrieslandCampina rendeert prima en is een van de duurzaamste bedrijven van Nederland. Maar de leden zijn in verwarring, leven in onzekerheid en hebben het nu financieel moeilijk. De hoeveelheid van 172,9 ton fosfaat, heel lang geleden afgesproken, nekt ons. Er is paniek, onheil dreigt, er moet een oplossing komen. We brengen het aantal koeien terug, reduceren het fosfaatgebruik en het probleem is over.

Visieloze discussie, ad hoc en ongrijpbaar

Was het maar zo simpel. Topman Roelof Joosten denkt met monovergisters te scoren en de commissie-Nijpels denkt, ingefluisterd door NZO dan wel Roelof Joosten, een oplossing te zien in vergaande mestbewerking. Maar dat is een veel te simpele benadering. De maatschappelijke en politieke discussie gaat veel meer over welke kant we als melkveehouderij op moeten gaan.

Op dit moment is de discussie visieloos, ad hoc en ongrijpbaar. We moeten afspreken hoe we willen dat de melkveehouderij er over 5 jaar uitziet en dat vervolgens organiseren en afdwingen. Dat moet de zuivel doen in samenspraak met overheid, Rabobank en LTO.

Fundamentele keuze maken

De fundamentele keuze is: willen we een duurzame melkveehouderij die aansluiting heeft bij maatschappij en politiek? De woorden die daar bij horen zijn: natuurlijk, duurzaam, grondgebonden, kringloop denken, een bij Nederland passende schaal, koeien in de wei en kwaliteitszuivel, de beste ter wereld. Of willen we een industriematige veehouderij? De woorden die daarbij horen zijn: grootschalig, intensief, mestverwerking, niet zichtbare koeien en hoogstaande technologie. Alle melk is wit en daar kunnen we goede producten van maken en beleving vinden we niet belangrijk.

Tot voor kort ging Roelof Joosten over de fabriek en het coöperatiebestuur over de boeren. En daar gaat het nu fout. Joosten wil monovergisters om de duurzaamheidsdoelstelling van de onderneming te halen. Mooi idee, maar de timing is volstrekt verkeerd. Worden de boeren hier beter van? Is dit duurzaam? De uitstraling is er een van: mest, subsidie en grote intensieve bedrijven.

Meer investeren in boeren

FrieslandCampina heeft de afgelopen 2 jaar een paar miljard geïnvesteerd in de productiecapaciteit en besteedt jaarlijks €500 miljoen aan promotie, maar FrieslandCampina investeert hoegenaamd niks in de boeren en in de duurzaamheid van de melkveehouderij. Ja, nu investeert het een beetje in mestverwerking. Het concern betaalt een halve cent voor weidegang boven op de cent uit herverdeling van melkgeld, maar dit komt niet over als een vorm van intrinsieke motivatie. Het heeft meer van: ‘we moeten wel, want anders blijven we achter’. FrieslandCampina investeert €420 miljoen in een fabriek in Pakistan. Stel je eens voor als het datzelfde bedrag zou investeren in duurzaamheid van de sector, dan zouden we meters kunnen maken!

Coöperatie en onderneming weer in elkaar schuiven

Coöperatie en onderneming zullen weer in elkaar moeten schuiven. De onderneming is niet een doel op zich. De fabriek is er om nu en in de toekomst een goede boterham te kunnen verdienen. Niet de CEO, maar de coöperatie zou moeten bepalen wat er gebeurt. Er zal een hernieuwd denken moeten komen over wat een coöperatie is. Daar heeft Nijpels wel een punt. Er is voor een deel van de boeren in Nederland geen toekomst. We moeten af van de gedachte dat we alle melk van de leden moeten ophalen. Als we duidelijk hebben waar we heen willen in die 5 jaar tijd, dan is er alleen ruimte voor die boeren die daarin meegaan.

Dit vereist nogal een veranderend denken, en we zullen afscheid moeten durven nemen. Dan maar 10% minder melk, maar wel melk die een maatschappelijk toegevoegde waarde heeft.

Twijfel over uitkomst derogatieoverleg

Ik vrees dat de uitkomst van het derogatieoverleg deze week zal zijn dat alle bedrijven worden gekort en er vrij verhandelbare rechten komen. Dat jaagt de kostprijs omhoog en we worden niet echt duurzamer omdat de fundamentele discussie niet wordt gevoerd. Minder fosfaat in het voer en de Kringloopwijzer zullen de korting kleiner maken. Als Joosten en Van Dam echt iets willen doen, laat ze dan elk €100 miljoen beschikbaar stellen om de hoeveelheid fosfaat terug te brengen door een opkoopregeling. Dat is snel te realiseren en levert de boeren een veelvoud op. Daarna kunnen we met visie de sector de komende jaren goed inrichten.