Niet koeienexplosie, maar intens gebruik grasland bedreigt weidevogels

‘Weidevogels ernstig bedreigd door koeienexplosie’, schrijft de website van de NOS. Sinds 1 april nam het aantal koeien met 110.000 toe. Leidt dit daadwerkelijk direct tot een afname van de weidevogels?

Het persbericht van de Vogelbescherming ‘Plan Dijksma melkveehouderij schaadt natuurvriendelijke boeren’ krijgt nogal wat media-aandacht. De NOS schrijft: ‘Ondanks dat er boeren zijn die rekening houden met weidevogels, neemt het aantal weidevogels jaarlijks af met vier procent.’ Op een goed getimed filmpje van de NOS vertrapt een koeienhoef een nestje eieren.

Vertrapping is niet het probleem

De Vogelbescherming meent dat de teruggang van het aantal weidevogels als de grutto en de veldleeuwerik direct veroorzaakt wordt door de toename van het aantal runderen. Een woordvoerder van de Vogelbescherming legt uit dat het probleem niet de vertrapping is, of dat de runderen binnen of buiten staan, maar dat het grasland geïntensiveerd gebruikt wordt om die koeien te kunnen voeden.

Adriaan Guldemond, senior projectleider CLM, onderschrijft dit. “De terugloop van de weidevogels is een trend die sinds de jaren 70 gaande is en die na 2000 is versneld. De ene soort is wat sterker achteruit gegaan dan de andere.”

Hogere kosten

Melkveehouders die op tijd uitgebreid hebben, hebben nu meer fosfaatrechten, zo meent Vogelbescherming. Kleinere boeren die rekening houden met weidevogels, hebben hogere kosten. Zij zien zich genoodzaakt uit te breiden en fosfaatrechten bij te kopen. “De boeren die afgelopen april in extra koeien hebben geïnvesteerd worden bevoorrecht, terwijl zij juist de oorzaak zijn van de overschrijding.” Vogelbescherming werkt samen met een honderdtal boeren die zich bezig houden met weidevogelbeheer.

“Je moet boeren niet op één hoop gooien. Zij onderzoeken samen met ons hoe we binnen de bedrijfsvoering voor de weidevogels kunnen zorgen. De vergoedingen voor het later maaien compenseren de extra kosten onvoldoende en de fosfaatrechten maken het voor die boeren moeilijk om rond te kunnen komen.”

Verschil met vroeger

In de jaren tachtig waren er volgens het CBS 2,5 miljoen melkkoeien, tegen 1.572.287 in 2014. Toch leidt het aantal runderen tot minder weidevogels. “Het aantal koeien zegt niks over de intensiteit van het gebruik van het grasland,” aldus Guldemond.

Vanaf de jaren 80-90 schoof de maaidatum steeds verder naar voren. Vogelbescherming wijst op eieren die sneuvelen door de intensieve bemesting door bijvoorbeeld een sleepslang.

Insecten zijn goed voor weidevogels

Guldemond zag vroeger ‘meer poten in de wei’: “Runderen die in de wei lopen, laten vlaaien vallen, waar insecten op af komen. Die insecten zijn gunstig voor jonge weidevogels, daar is nu minder voedsel voor aanwezig.”

Kamerlid Rik Grashof van GroenLinks komt op voor de weidevogels en stelde kamervragen. Guldemond: “Dat er door die 110.000 meer runderen direct minder weidevogels komen, moet je niet zo zien. Maar dat het in de toekomst tot minder vogels leidt dat is wel zeker zo.”

Lees ook: Grutto gebaat bij koe in de wei

Lees ook: ‘Weidevogels in gedrang door meer koeien’

Lees ook: Wel weidevogels, geen weidegang