Zwadrooien: voor de liefhebber nog steeds actueel

Een aantal telers die met zwadrooiers werkt, probeert zo goed mogelijk gebruik te maken van de mogelijkheid om bieten in het zwad te laten opdrogen. Dat is typisch een werkwijze die een loonwerker slecht past. Vers gerooid bietenland is altijd plakkerig, ook als het droog weer is. Na een paar uur drogen plakt het bovenop veel minder en blijven banden van trekkers en kippers beter schoon.

Duwcombinaties zijn in het verleden ook wel op de markt geweest, maar goed op de rij sturen was toen lastig. Deze trekker rijdt op GPS en dat bleek goed te werken. Dat maakt de noodzaak van een terugrijinrichting op de trekker minder groot, hoewel dat wel het prettigste werkt. Voorop lijkt een stuurautomaat te zitten en dat zou het ook kunnen zijn, maar die wordt nu alleen gebruikt als baken. Rooidiepte is de combinatie van wielen voorop en de positieregeling van de hef.

De voor- en de nadelen van 2-fasen rooien zijn al 40 jaar lang punt van discussie, net als de beste manier om dat toe te passen. Vast staat onder andere dat je met minimaal 1 trekker en 1 chauffeur extra moet uitrukken en dat er meer met kippers over het land wordt gereden. Werk je met een bunkerlader, dan kun je daar weer een middenweg in bewandelen.

Franquet maakt ook bietenladers. Voor de demonstratie had de machinefabrikant een eenvoudige lader met een kleine tussenbunker meegebracht die in de hefinrichting van de trekker wordt gedragen. Maar ook getrokken laders en bunkerladers zijn leverbaar. Met name voor de Franse markt zijn er ook nog steeds enkele andere aanbieders van getrokken bunkerladers. Bij het Belgische Gilles kun je in principe ook nog voor een zelfrijder terecht.

De praktijk is het bewijs. Hoe goed rooit de Franquet X-Beet werkelijk? Het leuke van een zwadrooier is het gegeven dat je de bieten goed kunt beoordelen op kopwerk en puntbreuk. Je ziet ook meteen het effect van rooidiepte. Een bijna 40 jaar oude Kuiken BR750 rooit ook een paar rondjes. In het zwad maakt dat niet zoveel verschil. Grote factor in het echte eindresultaat is het werk van de lader.

Van de zwadrooiers die nog in gebruik zijn, is waarschijnlijk de meerderheid de Kuiken BR 750. Maar die machines zijn inmiddels ook richting de 40 jaar oud. Een groot verschil met 40 jaar geleden is de bietenopbrengst. Die is inmiddels verdubbeld. De Kuikens doen het nog best goed, maar het raakt inmiddels toch op zijn eind, waardoor telers die verder willen met 2 fasen-rooien wat anders zoeken en er wat rooitechniek betreft ook weer op vooruit willen. Dan is de X-Beet een mogelijkheid. Prijsindicatie, afhankelijk van uitvoering: van ¬ 63.000 tot ¬ 70.000.

Al jaren wordt het gros van de bieten door zelfrijdende bunkerrooiers geoogst. 1 man, 1 machine en onder vrijwel alle omstandigheden is rooien mogelijk. Bieten rooien is een typische loonwerkersklus, maar er zijn ook nog steeds telers die zelf rooien. In veel gevallen kopen telers een gebruikte bunkerrooier, maar er is ook nog altijd een groep liefhebbers van zwadrooien. Raakt de rooier versleten, dan is er in zwadrooiers inmiddels niet veel meer te koop, maar onder andere Franquet maakt ze nog steeds en is via Abemec in Nederland vertegenwoordigd. In Flevoland demonstreerde Franquet de X-Beet. Die ontbladert en rooit vóór de wielen van de trekker.

De X-Beet van Franquet is een zogenoemde duwcombinatie. Ontbladeraar en rooier zijn aan elkaar gebouwd. De trekker rijdt achteruit, hoewel je de X-Beet ook in de fronthef kunt hangen. Daar is dan vanwege het gewicht wel een trekker voor nodig die zwaarder is dan feitelijk voor het rooien nodig is.

Een 95 kW (130 pk) MF 5713SL had geen moeite met heffen en aandrijven van de machine. Wat de balans betreft, gedraagt de 2,7 ton zware machine zich in de hefrichting vergelijkbaar met een 4-schaar wentelploeg en op 650 millimeter brede banden is er genoeg ruimte om met de wielen ver genoeg van de te rooien bieten vandaan te blijven.

Franquet rooit met aangedreven scharenlichters. Die hebben opzetstukken gekregen om ook extreem grote bieten goed binnen de lichters te houden.

De rubberen hoezen zijn de afdichting van de as waarop de lichters zijdelings kunnen schuiven om de rij te volgen. Een systeem dat we van vroeger kennen van Kleine en dat wat principe betreft destijds door Agrifac is overgenomen. De tastwielen dienen niet voor diepteregeling, maar zijn een optie in combinatie met rubberen uitwerpers boven de scharen.

De nakoppers hebben een kopdikteregeling en hebben een instelbare veerbelasting. Aanpassen van de druk op de koppers kan nodig zijn om hoogteverschillen tussen bieten zo goed mogelijk te volgen. Het mes is in een sleufgat te verstellen, maar verdere stelmogelijkheden zijn er niet.

Achter de lichters werkt een vierkante aangedreven as de bieten naar een rollenbed met 4 rollen over de hele breedte en 2 opstaande rollen om de bieten naar het midden in het zwad te werken.

Rechts duidelijk herkenbaar, het excentriek van de aandrijving van de rooischaren. De cilinders bovenop dienen alleen om het wielstel voorop over de kop te trekken voor transport. De korte steil staande cilinders dienen om de hoogte van de ontbladermachine in te stellen.