‘Marktmacht Duitse retailers oorzaak prijsmalaise’

De mededingingswetgeving moet op de schop om een eind te maken aan de ruïneuze prijsgevechten van de grootgrutters op de voedingsmarkt.

Dat vindt het Deutsche Bauernverband (DBV), dat daarvoor wappert met een gedegen onderzoek naar het kartelrecht, op verzoek van de boerenfederatie opgesteld door een gerenommeerde expert. De marktmacht van de retailers is een wezenlijke oorzaak van de prijsmalaise waaronder de boeren lijden, aldus de federatie.

Beperking marktmacht retailers

De Duitse landbouwfederatie DBV zet vol in op een verscherping van de mededingingswetgeving om de marktmacht van de retailers te beperken. Het Bauernverband ziet daarin niet de enige maar wel een ‘wezenlijke structurele oorzaak voor het verlies aan waardevorming in de voedselproductie’. Ofwel anders gezegd: de lage prijzen waaronder grote delen van de primaire landbouwsector gebukt gaan.

Edeka, Rewe, Lidl en Aldi

De dominerende grootgrutters – Edeka, Rewe, Lidl en Aldi – hebben een marktaandeel van 85 procent in de afzet aan de consument. Het marktaandeel gerekend naar het inkoopvolume is exact hetzelfde. Dat heeft de Duitse kartelbewaker, het Bundeskartellamt, vastgesteld na een uitvoerig onderzoek waarvan de uitkomsten zo’n anderhalf jaar geleden werden gepubliceerd. Sindsdien is de concentratie niet minder geworden.

De grootste van het kwartet grootgrutters – Edeka – maakte bekend dat het de middelgrote retailer Kaiser’s Tengelmann wilde overnemen. Weliswaar stak het Bundeskartellamt daar, zonder lang over na te denken, een stokje voor, maar Kaiser’s Tengelmann oefende vervolgens zware druk uit op minister van economische zaken Sigmar Gabriel. Deze wil de overname door Edeka alsnog toestaan uit angst voor verlies aan werkgelegenheid. Kaiser’s Tengelmann beweert dat het als zelfstandige speler geen kans ziet overeind te blijven.

Nieuwe spelregels

Tegen deze achtergrond heeft het Bauernverband de assistentie ingeroepen van een gerenommeerde karteljurist, de hoogleraar Tobias Lettl van de universiteit van Potsdam. Deze heeft een rapport opgesteld waarin hij aan de hand van een concreet voorbeeld, namelijk de prijsonderhandelingen tussen de retailers en de leveranciers van zuivelproducten, laat zien waar het aan schort en wat er daarom veranderd moet worden in de spelregels.

In de huidige situatie verlopen de onderhandelingen tussen retailers en zuivel zo, dat één van ‘de grote vier’ – in de praktijk Aldi – met één van de melkverwerkers aan tafel gaat zitten en tot een akkoord komt. Vervolgens nemen de andere retailers het onderhandelingsresultaat over en leggen dit als een soort dictaat voor aan hun zuivelleveranciers. Deze hebben, gezien de grote omvang van hun afnemers, nauwelijks een mogelijkheid om de eisen af te wijzen.

Politiek aan zet

Rapporteur Lettl heeft deze praktijk nader onderzocht en komt tot de conclusie dat de wetgeving op dit punt fors moet worden aangepast als men de positie van de leveranciers wil verbeteren. De concentratie van de retailers op zich is namelijk moeilijk meer ongedaan te maken. Dat het verhaal van Lettl dan een juridisch-technisch karakter krijgt spreekt voor zich, maar duidelijk is dat de politiek volgens hem aan het werk moet. Ook als het gaat over specifieke eisen van de retailers ten aanzien van te presteren prijskortingen bij speciale gelegenheden. “Alleen zo kan er een eind komen aan de ruïneuze prijsgevechten op de voedingsmarkt,” aldus het DBV.