Alarm over nieuwe antibioticaresistentie

Dat zegt professor Dik Mevius van het Centraal Veterinair Instituut en grondlegger van de autoriteit diergeneesmiddelen (SDA). Aanleiding is een bevinding in China, waar gebleken is dat vee een bron kan zijn voor resistentie tegen dit antibioticum, dat als een van de laatste behandelopties wordt beschouwd tegen resistente bacteriën in de gezondheidszorg.

Risico voor de volksgezondheid

In Nederland wordt de resistentie incidenteel aangetroffen in kalkoenen- en kippenvlees uit supermarkten, zo blijkt uit de jongste rapportage over antibioticaresistentie in Nederland (Maran). Het CVI zal de ongevoelige bacteriën gaan screenen om te zien of daarbij dezelfde resistentie voorkomt als die in China is gevonden. “We moeten waakzaam zijn”, zegt Mevius. “Niet omdat colistine-resistentie in de veehouderij een groot probleem is. We willen echter niet dat de veehouderij een reservoir van resistente bacteriën wordt, met een potentieel risico voor de volksgezondheid.”

Gebruik colistine drastisch verminderd

Colistine behoort tot de groep polymyxines, waarvan het gebruik in de veehouderij in de afgelopen jaren drastisch is verminderd. Gebruik ervan komt in de veehouderij nog wel voor, onder andere bij de behandeling van darminfecties bij speenbiggen. Colinstine-resistentie komt bij Nederlandse patiënten ook voor, maar kan daarbij altijd verklaard worden door een behandeling met antibiotica in een ziekenhuis.

Onze laatste verdedigingslijn

Het wetenschappelijk medisch tijdschrift The Lancet publiceerde donderdag over colistine-resistentie in E.coli bij pluimvee en varkens in China. The Lancet noemt de resistentie een “belangrijke bres in onze laatste verdedigingslijn”.

Volgens het onderzoek is er een directe link tussen het gebruik van het antibioticum in de veehouderij en de gevonden resistentie in geslachte dieren, in voeding en in de mens. De resistentie kan zich verder verspreiden. Het is niet voor het eerst dat in wetenschappelijke literatuur melding wordt gemaakt van colistine-resistentie. Eerder is resistentie gemeld in India. In de rapportage van het Europese centrum voor infectieziekten (ECDC) over antibioticaresistentie wordt colistine-resistentie niet aangemerkt als een opkomend probleem.

Eerste signalen in China

Het eerste signaal voor de resistentie in China kwam 4 jaar geleden van een varkensbedrijf in Shanghai. Toen bleek dat de resistentie in het laboratorium overdraagbaar was, is verder onderzoek gedaan naar monsters van slachtvarkens uit 4 provincies en van varkens- en kippenvlees uit tientallen supermarkten en buitenmarkten. Bovendien zijn in ziekenhuizen monsters van zieke mensen genomen.

20% dieren droeg resistente bacteriën

Een groot deel van de dieren (ongeveer 20%) en het vlees (ongeveer 15%) bleek resistente bacteriën bij zich te dragen.  De onderzoekers maken zich voornamelijk zorgen over de resistentie. Bacteriën kunnen die onderling gemakkelijk overdragen, ook tussen verschillende soorten bacteriën. De resistentie werd gevonden in E.coli-bacteriën. Overdracht naar bijvoorbeeld Klebsiella of Pseudomonas aeruginosa (beide verantwoordelijk voor infecties bij de mens) bleek mogelijk.

Gebruik beter volgen

Omdat de resistentie betrekkelijk weinig bij de mens is gevonden, vergeleken met de dierlijke besmettingen, is het aannemelijk dat de resistentie is ontstaan bij dieren en overgedragen op de mens. Dat zegt de Chinese hoogleraar Jianzhong Shen, een van de auteurs van het onderzoek. Volgens hem wordt colistine veel gebruikt in de veehouderij. Wereldwijd is de agrarische afname van colistine ongeveer 12.000 ton per jaar, aldus The Lancet.

Het Chinese ministerie van Landbouw heeft naar aanleiding van de onderzoeksbevindingen besloten het gebruik van het antibioticum colistine beter te volgen.