‘De landbouw heeft nieuwe ideeën nodig’

Een scala aan gepassioneerde kennisdragers is begaan met het lot van Nederlandse boeren. Toch zijn boeren niet in staat grip te krijgen op de eigen inkomsten, signaleert Pascal Philipsen.

Pascal Philipsen is bemestingsspecialist bij TIMAC Agro bv. Deze opinie is geschreven op persoonlijke titel.

Melkveehouders José en Herman Bongen in Heelweg, de Achterhoek (Gelderland), stoppen met hun bedrijf. José schreef op Facebook een recht-uit-het-hartbetoog over het waarom van hun keuze. Veel media doken er op en iedereen riep ‘wat sneu, veel sterkte en succes verder’. Daarna ging men snel weer op in de door José omschreven samenleving die vol is van duurzaamheid en dierenwelzijn, maar intussen toestaat dat de voedselketen de laagste prijs afdwingt.

José en Herman vragen zich af: waarom krijgt eten geproduceerd in Nederland volgens hoge kwaliteitsstandaarden geen waardering? Is er te veel van hetzelfde? Ligt het aan de Nederlandse verwende consument die wentelt in verworven rechten? Ligt het aan de politiek de weinig daadkrachtig is?

Hulptroepen voor boeren in overvloed

Onze grote agrarische exportwaarde maakt boeren trots, maar ook kwetsbaar. De Nederlandse landbouw is meer afhankelijk geworden van globale marktwerking met grote prijsfluctuaties. Zijn die wel te trotseren? Moeten we in ons kleine landje eigenlijk wel blijven produceren voor de rest van de wereld? Of moeten we regionaal de markt reguleren via korte fairtrade voedselketens? Of kan een combinatie van beide?

In de agrarische sector blijven we, mijn inziens, te lang hangen in ‘analyse’. Maar hoe lossen we het op? Hoe en wanneer geeft Nederland invulling aan onze hoogwaardige, innovatieve en duurzame voedselproductie? En wie neemt de regie en wie geeft richting? Niet dat er niets gebeurt! Veel zelfbenoemde ketenregisseurs met een warm boerenhart proberen een goed verdienmodel van het moderne landbouwgezinsbedrijf in de benen te houden. Maar enkele van deze hulptroepen worstelen zelf met hun bestaansrecht, hoe kunnen ze dan alle focus richten op de voedselproducenten? Het verdienmodel van banken bijvoorbeeld, dat staat zelf onder druk door de extreem lage rente.

Ook organisaties als Wakker Dier, Greenpeace en Varkens in Nood schijnen op te komen voor de belangen van boeren, zij het op geheel eigen (vreemde) wijze. Dan zijn er nog de belangenbehartigers die fuseren en reorganiseren tot ze zichzelf weer uitgevonden hebben. De politieke input bestaat uit Brusselse toeters en bellen die voorschrijven hoe een agrarisch bedrijf te runnen, terwijl de boer dit zelf wel weet. Ook is er bemoeienis van stedelingen en dan zijn er nog de toeleveranciers van kunstmest, mechanisatie, voer en wat maar meer nodig is op de boerderij. Zij hebben altijd het beste voor met de boer, maar wel met hún concept of product. Last but not least zijn er de agrarische uitgeverijen die opleidingen verzorgen om de marktpositie van de boer te verbeteren via kennis over internationale bedrijfsvoering.

Wie geeft boeren de informatie waar ze recht op hebben?

Mooi, een heel scala aan gepassioneerde kennisdragers die begaan zijn met het lot van Nederlandse boeren. Zelf behoor ik daar ook toe. Maar ondanks alle overweldigende bijdragen is de gemiddelde Nederlandse boer niet in staat om grip te krijgen op zijn eigen inkomsten. Hij is eigen baas en zelf óók in het bezit van veel kennis, kunde en passie. Zoals José en Herman. Maar wie geeft hen de informatie waar ze recht op hebben? Ik weet het evenmin en analyseer er ook op los. Maar er zal toch iemand zijn met zinvolle antwoorden voor de boer die overleeft?