Boer zijn (2): De boer als manager

Hans is duidelijk over zijn toekomst als boer. “Bij mij moet managen de hoofdzaak zijn”, zegt hij.”Het echte werk wil ik uitbesteden. Voor het melken zijn er de robots.”

“Ik wil trouwens niet alleen werken op de boerderij”, zegt Hans. “Op den duur moeten er minimaal twee medewerkers bij.”

“Hoe groot moet dat bedrijf dan zijn?”, vraagt Hanna.

“Toch wel 600 tot 700 koeien”, zegt Hans. “Je krijgt hogere kosten door mechanisatie, werk uitbesteden en het loon van de medewerkers. En zelf wil ik in ieder geval zo veel verdienen dat ik er royaal van kan leven, met vakantie en vrije tijd. Een sociaal verantwoord leven. Dat moet kunnen, anders doe je het niet goed.”

“Je had beter in Amerika kunnen blijven”, kan ik niet nalaten te zeggen. “Daar had je een groot bedrijf te midden van nog grotere bedrijven. Dat is een andere schaal dan hier. Je moet je aanpassen aan de mores van het land waarin je woont. Dat verwachten wij van vluchtelingen ook. Jij stapt met dat grote bedrijf dat je wilt over de gevoelens van de maatschappij heen. Dat kan in ons land niet. Daar moet je rekening mee houden.”

“Het wordt geen te groot bedrijf”, werpt Hans tegen.”Je moet naar de toekomst kijken. De grens van het aantal koeien schuift steeds sneller op naar boven. Over 30 jaar ben ik begin 60. Ik garandeer je dat dan een bedrijf met 700 koeien heel gewoon is. Er zijn dan nog veel grotere bedrijven. Je moet je spiegelen aan je concurrenten in het buitenland. Rijd eens één dag met de auto naar het oosten en je bent in Oost-Duitsland. Daar is een bedrijf met 2.000 koeien heel gewoon. Daar is de boer ook manager en doen arbeiders het werk. Ze produceren voor dezelfde markt als wij. Wij moeten gewoon mee, anders prijzen wij ons uit de markt.”

“Wij hebben het dus altijd verkeerd gedaan”, zegt Hanna ietwat bedrukt.

“Nee, jullie deden het goed in jullie tijd. Ik wil het doen zoals het past in mijn tijd”, antwoordt Hans.

Dat kan alleen omdat Hanna en ik altijd hard gewerkt en zuinig geleefd hebben, denk ik. Maar ik zeg het niet. Ambitie moet je niet afremmen.