Grondgebondenheid

Volgens de brief van staatssecretaris Dijksma over het mestbeleid van medio december, zullen de varkens- en de pluimveehouderij ook zonder rechten niet of nauwelijks groeien, omdat ‘daarvoor het economisch perspectief ontbreekt’.

Dat voorspelt niet veel goeds voor deze sectoren, waarin al enkele jaren een saneringsslag gaande is. Het perspectief voor de varkenshouderij wordt door de voorstellen van Dijksma nog slechter. Want de melkveehouderij, die jaarlijks een slordige 400 miljoen euro aan toeslagen ontvangt, krijgt volop groeiruimte. Daardoor zullen de afzetmogelijkheden voor onbewerkte mest vanuit andere sectoren afnemen.

De staatssecretaris verwacht, op basis van een studie van PBL en WUR, dat ook zonder melkveerechten de melkveestapel slechts beperkt zal groeien. In 2020 zouden er 1,6 miljoen melkkoeien zijn, ruim 3 procent meer dan in 2013. Gelet op de feitelijke groei van bijna 10 procent tussen 2007 en 2013, de ruimte in de omgevingsvergunningen en alle plannen voor nieuwe of grotere stallen, zal het mij niet verbazen als de toename de komende zeven jaar heel wat groter is. De mestproductie zou dan ook meer groeien en de mestverwerkingscapaciteit zou nog meer tekort schieten dan Dijksma nu verwacht. Het mestdossier kan dus nog niet in de archiefkast.

De brief van de staatssecretaris maakt duidelijk dat grond de komende jaren de beperkende factor is voor de melkveehouderij. Daardoor gaan de grondprijzen (verder) omhoog en dat stimuleert de intensivering van het grondgebruik, met nadelige gevolgen voor natuur en biodiversiteit. Als mestverwerking aantrekkelijk wordt – Dijksma is op dit punt nogal optimistisch – kan een melkveehouder natuurlijk net zo goed 100 procent van de mest verwerken als 50 procent. Een belangrijke belemmering voor grondloze melkveebedrijven valt dan weg. De invoering van de ‘flat rate-toeslagen’ over een paar jaar biedt enig tegenwicht tegen het ‘oprukken van de grondloosheid’, maar het is de vraag of dat voldoende is. Het bevorderen van grondgebondenheid en weidegang, zoals overheid en bedrijfsleven zeggen te willen, zou wel eens lastig kunnen worden.