‘Beter welzijn bereiken in realistische stapjes’

Wat doet iemand die directeur was bij Madurodam en het Tropenmuseum bij de Dierenbescherming? Peter Verdaasdonk, de nieuwe algemeen directeur van de Dierenbescherming, vindt de ontwikkeling van zijn carrière niet onlogisch. “De eerste periode van mijn werkzame leven was ik actief bij strak commerciële bedrijven. In de loop der jaren verbreedde mijn interesse, waardoor ik terecht kwam in functies bij organisaties waar het niet alleen om geld verdienen draaide.”

“De afgelopen zes jaar werkte ik bij cultuurinstellingen waarbij het een uitdaging was om het aanbieden van cultuur en educatie te combineren met commercie. Ook bij de Dierenbescherming gaat het om het vinden van een goede balans tussen zingeving en commercie. Ik ben overtuigd van de meerwaarde van dieren voor mensen. Naast het goed invullen van de rol van de Dierenbescherming om het welzijn van dieren te verbeteren, ga ik op zoek naar kansen en ontwikkelingen waar onze organisatie op in kan spelen.”

Welke kansen heeft u al gezien?

“Daar kan ik nog niets over zeggen. We zijn bezig met een intern proces waaraan alle medewerkers meedoen om speerpunten voor onze organisatie te definiëren. Duidelijk is wel dat de veehouderij een speerpunt blijft voor de Dierenbescherming. Er zijn in Nederland veel organisaties die zich bezighouden met dierenwelzijn. We willen ons onderscheiden en meerwaarde bieden.”

Wat vindt u van de veehouderij in Nederland?

“De basishouding van de Dierenbescherming is dat we niet hard staan te roepen wat er allemaal verkeerd is. We willen meekijken en meedenken met veehouders om te komen tot een beter dierenwelzijn. Dat is een groot verschil in benadering in vergelijking met andere dierenwelzijnsclubs. De Dierenbescherming is er niet op uit om het conflict aan te gaan. Wel willen we met ondernemers bespreken wat wij hen kunnen brengen.”

Bent u al op een veehouderij geweest?

“Ik heb een bezoek gebracht aan het varkensbedrijf van Annechien ten Have in Beerta. Zij toonde me wat het kan betekenen om anders met dieren om te gaan. Ieder varken heeft een eigen karakter. Het is mooi om te zien hoe je de kwaliteit van het leven van deze dieren positief kunt beïnvloeden. Dat is niet alleen beter voor de dieren, maar ook voor de veehouder.”

Hoe bedoelt u dat?

“In een land als Nederland met een verhoudingsgewijs hoge kostprijs moeten we het niet willen om op prijs te concurreren. Tegen kostprijskampioenen als bijvoorbeeld Oekraïne kunnen we niet op. Het is veel beter om voor kwaliteit te gaan. Gelukkig lijkt dat besef in de verschillende veehouderijsectoren geleidelijk door te dringen.”

“Als Dierenbescherming beseffen we dat veehouders niet snel kunnen schakelen. Ze werken met miljoenenbedrijven en doen investeringen die je niet op korte termijn kunt afschrijven. In overleg met de sectoren willen we bespreken hoe we onze doelen kunnen bereiken. Dat moet gebeuren in realistische stapjes. We beseffen dat het lang kan duren. Ik geloof niet in landelijke oplossingen voor internationale dierwelzijnsvraagstukken. Daarom maak ik me sterk voor een goed internationaal netwerk zoals onze Europese koepel Eurogroup for Animals.”

Hoe ziet u de toekomst van het Beter Leven Keurmerk?

“Ons streven is en blijft om alle veehouders mee te laten doen om het basisniveau voor dierenwelzijn in de veehouderij omhoog te brengen. Je hebt ook wetgeving nodig als het gaat om minimale dierenwelzijnseisen. Het is aan de overheid om te faciliteren bij het realiseren van een gelijk speelveld. Als de overheid dat voor elkaar krijgt, kunnen we als Dierenbescherming de eisen voor de verschillende sterrenniveaus binnen ons keurmerk geleidelijk verhogen.”

Met Natuur en Milieu werkt Dierenbescherming aan het opnemen van milieucriteria in het Beter Leven Keurmerk. Komend najaar komen ze daarmee naar buiten.

Dan moet de afzetmarkt die ruimte toch wel bieden?

“Supermarktorganisaties hechten veel waarde aan producten van dieren die een beter leven hebben gehad. Bij vlees is de vierkantsverwaarding een belangrijk aspect. Inmiddels gaat deze omhoog. Zo gaat Albert Heijn naast vers vlees (zo’n 35% van een varken) nu ook vleeswaren van Beter Leven-varkens verkopen. Daarmee neemt Albert Heijn straks 85% van datzelfde karkas af.”

Hoe staat het met de verbreding van het Beter Leven Keurmerk met andere duurzaamheidskenmerken?

“We werken samen met Natuur en Milieu aan het opnemen van milieucriteria in het Beter Leven Keurmerk. Komend najaar komen we daar mee naar buiten. We gaan laten zien dat een beter leven voor dieren niet te koste hoeft te gaan van het milieu, zoals vaak wordt gesuggereerd.”

Wanneer komen er zuivelproducten met één ster van het Beter Leven Keurmerk?

“Als het aan de Dierenbescherming had gelegen, waren die er al lang geweest. Maar de zuivelsector wil er nog niet erg aan. We proberen supermarkten ervan te overtuigen dat er zuivel met het Beter Leven Keurmerk in de schappen moet komen. De markt is er volgens ons rijp voor. De verkoop van vleesproducten met het Beter Leven Keurmerk heeft een enorme vlucht genomen. Vanuit mijn achtergrond in het bedrijfsleven concludeer ik dat moderne marketingtechnieken een grote bijdrage kunnen leveren aan meer dierenwelzijn.”

Milieudefensie is uit het Weidegangconvenant gestapt. Gaat de Dierenbescherming dat ook doen?

“Helaas blijft het aantal koeien in de wei systematisch teruglopen. De melkveehouderij dreigt qua dierhouderij steeds meer op de pluimvee- en varkenshouderij te gaan lijken. We zijn nog niet zo ver dat we ook uit het Weidegangconvenant stappen. Dat kun je slechts één keer doen. Onze inzet is om te komen tot overheidsbeleid dat zorgt voor meer koeien in de wei. Het politieke klimaat voor de benodigde maatregelen is er nog niet. Stimuleren en begeleiden van weidegang zoals het bedrijfsleven nu doet, blijft ook belangrijk als de overheid het wel zou regelen.”

Dierenbescherming wil via wetgeving weidegang afdwingen, Stimuleren en begeleiden van weidegang zoals het bedrijfsleven nu doet, blijft daarnaast belangrijk.

Dit voorjaar maakte de Dierenbescherming zich druk over het lot van uitgelegde hennen. Wat is daarmee bereikt?

“Kippen die niet meer bruikbaar zijn voor de eierproductie worden vaak als oud vuil behandeld en komen op een ellendige manier aan hun einde. Ze worden op een ruwe manier gevangen en vervolgens op transport gezet. Een groot deel van de miljoenen uitgelegde hennen wordt goedkoop in Polen geslacht. Hennen worden met botbreuken vervoerd en een aanzienlijk deel komt dood aan. Zo ga je niet met dieren om. Onze inschatting is dat de meeste mensen die hierbij betrokken zijn het eigenlijk zelf ook anders willen.”

“We hebben bereikt dat er in de sector aandacht voor het onderwerp is ontstaan. Er wordt bijvoorbeeld onderzocht of uitgelegde hennen ook dichterbij huis geslacht kunnen worden. Ook hebben vertegenwoordigers van bedrijven die vangploegen op pad sturen, via een cursus kennisgemaakt met een diervriendelijker manier om hennen te vangen. We hebben goede hoop dat er een dierenwelzijnscursus voor pluimveevangers komt, of in elk geval voor de voorman van deze vangers.”

Een speerpunt van de Dierenbescherming is het voorkomen van ingrepen bij dieren. De overheid wil ze verbieden per 2018. Tevreden?

“Het kappen van snavels, het couperen van staarten en castreren van biggen zijn zaken waar we inderdaad vanaf willen. Zo’n 65% van de Nederlandse varkensfokkers castreert inmiddels niet meer. De overige 35% wil ook graag stoppen, maar gaat de streefdatum van 1 januari 2018 waarschijnlijk niet halen, omdat ze moet wachten op de maar langzaam groeiende marktacceptatie van berenvlees in Duitsland en andere exportmarkten. Voor snavelkappen komt het verbod per 1 september 2018 naderbij en in Duitsland gaat dit zelfs al per 2017 in. De historie leert echter dat de overheid niet altijd vasthoudt aan eerder aangekondigde data. Daarom blijven we er bovenop zitten. Zo gaan we samen met de leden van Eurogroup for Animals in 2017 een campagne voeren om te stoppen met castratie en staartcouperen bij varkens.”

“Waar het ons vooral om gaat is dat de grondhouding in de veehouderij verandert. Die is nu nog te veel gericht op ‘verdingelijking’ van dieren. Je moet dieren niet aanpassen aan hun omgeving, maar de omgeving aanpassen aan het dier.”

De gemeente Oss presenteerde onlangs het voornemen om uitloop voor kippen te verbieden. De Dierenbescherming reageerde ongekend fel. Waarom, jullie zijn toch van het overleg?

“Als je aan de uitloopmogelijkheid voor dieren komt en je stappen terug gaat zetten in plaats van stappen vooruit, gaat hier een oranje lamp aan. Zo’n maatregel gaat alle perken te buiten. Ik denk dat de politiek in Oss geschrokken is van onze reactie, en dat uitloop van kippen er mogelijk blijft.”

Het verbieden van uitloop wegens fijnstofproblemen is voor de Dierenbescherming een maatregel die alle perken te buiten gaat.

Kalvertransporten, nog een onderwerp waar de Dierenbescherming zich recent druk om maakte.

“We willen af van lange-afstandstransporten van jonge kalveren. Samen met Eyes on Animals hebben we laten zien dat deze transporten veel dierenleed met zich meebrengen. Door onze actie heeft voorzitter Joop Atsma van Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK) toegezegd afbouw van aanvoer over lange afstanden te bezien, nu er door de recente groei van de melkveehouderij in Noordwest-Europa meer kalveren zijn. Ook heeft de NVWA sinds december vorig jaar de exportcertificering van jonge kalfjes over lange afstanden opgeschort omdat er geen veewagens met een goed drinksysteem zijn.

Ook het doodmaken op Nederlandse kalververzamelplaatsen van te lichte kalfjes vinden we verwerpelijk. Veehouders verwijten we dat niet. Zij hebben te maken met een afzetmarkt waarbij vraag en aanbod kunstmatig op elkaar afgestemd worden.”

Bent u optimistisch over het verbeteren van het dierenwelzijn in de veehouderij de komende jaren?

“Dierenwelzijn is een onderwerp dat steeds meer leeft in de samenleving. Dat zie je onder meer terug in de groeiende interesse van mensen in wat ze eten. Hoe je met dieren omgaat, is een teken van hoe beschaafd je bent. En voor veehouders geldt ook: hoe beter je met dieren omgaat, hoe beter het met jezelf gaat.”

“Vanuit begrip voor de bedrijfstak proberen we met de veehouderij onze punten te bespreken. Dat doen we vanuit een positief-kritische houding. Verbetering van dierenwelzijn zien we als een voortdurende ontwikkeling in de tijd. Over 40 jaar zal de Dierenbescherming er ook nog zijn. Hopelijk praten we dan over andere aspecten van dierenwelzijn dan we nu doen.”