Russische landbouw profiteert van sancties

Pijn bij agrobedrijven in West-Europa, blije boeren in Rusland. Want dat land maakte onlangs bekend een bijna volledig voedselembargo te verlengen tot eind 2017. De boycot doet de landbouw in het Westen pijn, maar Russische boeren profiteren enorm van het gebrek aan buitenlandse concurrentie.

Rusland stelde in augustus 2014 een embargo in tegen vrijwel alle voedselproducten uit de EU, de VS, Australië, Canada en Noorwegen. Het embargo is het Russische antwoord op veel minder verstrekkende sancties die deze landen instelden vanwege de Russische annexatie van de Krim en steun aan Oost-Oekraïense rebellen.

LEI: vooral gevolgen boycot voor vlees, zuivel, groenten en fruit

De gevolgen van de landbouwboycot zijn niet zo groot geweest als eerder verwacht, concludeerde het landbouweconomisch instituut LEI Wageningen UR, maar zijn in met name de vleessector, zuivel en groenten- en fruitsector ook niet te verwaarlozen. Met regelmaat roept de organisatie voor boeren en coöperaties Copa-Cogeca de Europese Commissie op om markttoegang voor vlees voor elkaar te boksen.

Rusland ging de markt op en sloot handelspacten met Brazilië, Iran, Argentinië, Chili, Israël, Turkije en zelfs China voor de levering van landbouwproducten. Deze landen waren echter niet in staat het ontstane gat te vullen. De eigen landbouw kon het gat evenmin dichten. In Rusland draagt de boycot daarom bij aan hogere voedselprijzen.

Tot 25% hogere voedselprijzen in Rusland

Voedselprijzen lagen in Rusland in 2015 op hun top zo’n 25% hoger dan een jaar eerder. Het raakt de gewone burger, zeker nu de Russische economie in het slop zit door de val van de roebel en lagere olieprijzen.

Waar het land in crisis is, groeit de landbouw juist. De landbouwproductie is sinds de desintegratie van de Sovjet-Unie sterk gekrompen en qua technologie en kennis achtergebleven. De weggevallen buitenlandse concurrentie biedt boeren en tuinders een kans om hun productie op te voeren. Hoge voedselprijzen betekenen een hoger inkomen.

Rusland wil al jaren zelfvoorzienend zijn

De groei van de binnenlandse landbouw is voor de overheid in zekere zin een geluk bij een ongeluk. Rusland droomt al jaren van een hogere zelfvoorzieningsgraad. Rusland ziet zichzelf als grootmacht en wil daarom net als bijvoorbeeld China voor zoiets cruciaals als voedsel niet afhankelijk zijn van importen uit derde landen.

Poetin

In 2001, een jaar nadat Vladimir Poetin voor de eerste keer aantrad als president, werden landrechten zo gewijzigd dat grootschalige, op Westerse leest geschoeide particuliere boer mogelijk werden. In 2012, net voor de toetreding van Rusland tot de WTO, lanceerde de overheid een groot stimuleringspakket voor de landbouw, met onder meer subsidies op kunstmest, machines en andere productiemiddelen.

Rusland wil meer dan alleen het Westen straffen

Eind 2015 meldde het Russische landbouwministerie voor bijna 90% van haar voedselvoorziening zelfvoorzienend te zijn – wat overigens niets zegt over de kwaliteit van Russische producten. In bepaalde sectoren zoals kippenvlees en aardappelen, liggen de percentages nog hoger. Elders, met name in de zuivel maar ook wat betreft varkensvlees, moet nog aan de kar getrokken worden.

Dat Rusland met de sancties meer wil dan het Westen straffen, blijkt wel uit de keuze de boycot niet met een jaar te verlengen tot augustus 2017, maar tot eind 2017. Volgens premier Dimitri Medvedev werd op verzoek van de landbouwlobby ervoor gekozen de tijdspanne van de sancties te verlengen.