De watergang Skalsumer Feart wordt 4 meter verbreed.<br /><em>Foto: Bouke Poelsma </em> AlgemeenAchtergrond

Regio gebukt onder impact bodemdaling

Bodemdaling als gevolg van gas- en zoutwinning heeft impact op de bedrijfsvoering van boeren in het gebied ten noorden van Harlingen en Franeker. Een groep burgers is bezorgd over de gevolgen van de bodemdaling.

‘Wy wurkje oan dit gebiet’ (‘wij werken aan dit gebied’). Meerdere metershoge borden wijzen op de gebiedsontwikkeling in de regio boven de steden Harlingen en Franeker. De komende jaren wordt hier een ambitieus inrichtingsplan van €48 miljoen uitgevoerd. Dit plan is opgezet om het hoofd te bieden aan de negatieve gevolgen van bodemdaling in het gebied.

Sinds Frisia Zout BV er sinds 1995 zout uit de grond haalt, is de bodem op sommige plekken 32 centimeter gedaald. De bodemdaling als gevolg van mijnbouw – naast zout wordt er ook gas gewonnen – heeft geleid tot problemen met de waterhuishouding. Hevige regenval zorgde in 2004 en 2012 voor veel waterschade in het gebied, dat ruim 7.000 hectare omvat. Het creëren van extra waterberging is daarom een belangrijke speerpunt binnen het inrichtingsplan.

Melkveehouder ziet grond verloren gaan

Rondom de dorpen Ried, Peins en Schalsum wordt sinds het najaar van 2015 gewerkt aan het verbreden van watergangen. Rupskranen happen in totaal 28 hectare kostbare landbouwgrond weg. Langs de oevers van de Skalsumer Feart ligt een kilometers lange sliert van talloze grote bulten grond.
Melkveehouder Jan Willem de Boer in Peins is een van de grondeigenaren die een deel van zijn percelen verloren ziet gaan. Bij hem gaat het om 1.100 vierkante meter. De Skalsumer Feart, die langs zijn percelen loopt, wordt 4 meter verbreed. De Boer beurt een vergoeding per vierkante meter grondverlies. Deze compensatie is volgens hem niet toereikend. “Ik ben hier niet blij mee. Ze klauwen mijn grond gewoon weg. Ik heb 60 koeien op 22 hectare en boer redelijk intensief. Ik kan de grond goed gebruiken voor ruwvoerwinning en mestafzet. Ik moet nu al een deel van de mest afvoeren.”

Melkveehouder Jan Willem de Boer bij de Skalsumer Feart, die 4 meter is verbreed. In totaal gaat 28 hectare landbouwgrond in het gebied verloren aan verbreding en aanleg van watergangen.
Foto: Bouke Poelsma

De komende jaren wordt bekeken of boeren met grondverlies nieuw areaal toebedeeld kunnen krijgen. De Boer sluit achteraan in de rij. “Bedrijven die meer grond zijn kwijtgeraakt, krijgen voorrang. Wanneer er geen grond beschikbaar is, worden we financieel gecompenseerd.”

‘Telen van bol- en knolgewassen wordt onmogelijk’

Naast het verbreden en realiseren van watergangen wordt in het plangebied ook 140 hectare landbouwgrond aangewezen als overloopgebied. Deze laagliggende percelen moeten onderstromen op momenten dat het waterpeil stijgt als gevolg van hevige neerslag. Percelen die hiervoor op de nominatie staan, worden afgewaardeerd. Grondeigenaren ontvangen hiervoor een eenmalige vergoeding per hectare.
Een deel van het areaal van de Firma Goodijk in Sexbierum staat op de nominatie om als overloopgebied te worden gebruikt. Het gaat om 12 hectare. “Wij pachten die grond. De eenmalige vergoeding wordt toegekend aan de grondeigenaar en moet in de pachtprijs worden doorberekend. Het kan voor ons niet uit. Telen van bol- en knolgewassen wordt er nu onmogelijk”, aldus Wiebe Goodijk.

De firma Goodijk bewerkt 
240 hectare. Het bedrijf bestaat uit 3 takken: tuinbouw, akkerbouw en melkvee. 37 hectare van de gebruikte grond behoort tot de laagst gelegen percelen in het plangebied. “We hadden hier al een waterprobleem. De bodemdaling heeft dat nog erger gemaakt”, vertelt Goodijk. Als gevolg van gas- en zoutwinning is de bodem er met 20 tot 25 centimeter gedaald. In 2004 en 2012 leed het bedrijf grote waterschade. De getaxeerde schade in 2004 bedroeg € 120.000. De geraamde schade in 2012 was € 100.000. “Ook water dat elders viel, stroomde hier naartoe. We waren machteloos.”

NAV blij met aanpak bodemdaling

De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) is betrokken bij de ontwikkeling van het inrichtingsplan, dat in 2020 gerealiseerd moet zijn. NAV-voorzitter Teun de Jong is blij dat de maatregelen van het inrichtingsplan nu eindelijk worden uitgevoerd. “Het heeft jaren geduurd voordat er iets werd gedaan aan de gevolgen van de bodemdaling. Men was er als de kippen bij om hier gas en zout te winnen. Maar de bereidheid om de ontstane problemen snel op te lossen, ontbrak.”

De Jong erkent dat de te nemen maatregelen voor sommige individuele boeren grote gevolgen hebben. “Het gaat boeren vooral aan het hart dat kostbare landbouwgrond verloren gaat of wordt afgewaardeerd. Maar voor het gebied is het goed dat de ontwatering wordt verbeterd.”

Het inrichtingsplan voor het gebied is niet uitsluitend gericht op verbetering van de landbouw en het vergroten van de waterberging. Het plan bevat een scala aan deelprojecten die een positief effect moeten hebben op de algehele leefbaarheid in het gebied. Het opknappen van de dorpskernen van Tzummarum, Sexbierum, Oosterbierum en Wijnaldum zijn voorbeelden daarvan.

Zorgen burgers niet weggenomen met plan

Het verbeteren van de leefomgeving neemt de zorgen van een groep burgers in Wijnaldum niet weg. Verenigd in Stichting Winamer Belang togen zij dinsdag naar Den Haag om een petitie aan te bieden op het ministerie van Economische Zaken.

Burgers in het plangebied zijn bezorgd over de gevolgen van de bodemdaling en willen compensatie. Het Winamer Belang bood dinsdag een petitie aan op het ministerie van Economische Zaken.
Foto: Winamer Belang

De petitie gaat over de positie van gedupeerden bij bodemdaling door gas- en zoutwinning. Rinze Post, voorzitter van Winamer Belang, vindt dat overheden de gevolgen van mijnbouw hebben onderschat. “Er is sprake van onzorgvuldigheid en nalatigheid. De burger is het kind van de rekening.”

Post stelt dat schade aan gebouwen in het dorp Wijnaldum een direct gevolg zijn van de bodemdaling door gas- en zoutwinning. Hij eist dat de schade wordt hersteld en pleit voor omgekeerde bewijslast. “Voordat er aan mijnbouw werd gedaan, was er niks aan de hand.”

Tweespalt in Wijnaldum door acties

In Wijnaldum zorgt Post met zijn acties voor tweespalt. Niet alle inwoners van het dorp juichen zijn acties toe. Sommigen vinden dat hij niet steeds de aandacht op de bodemdaling moet vestigen. Het aantal medestanders in het dorp is geslonken. Hij is zelfs bedreigd.

Ook nu de uitvoering van het inrichtingsplan in volle gang is, blijft de bodemdaling als gevolg van mijnbouw nog jaren op de agenda staan in het gebied. Daalt de bodem nog verder? Is het inrichtingsplan toereikend? Vinden de bezorgde burgers gehoor bij EZ en bereiken zij hun doelen? De antwoorden op deze vragen laten mogelijk nog jaren op zich wachten.

Beheer
WP Admin